Widget przeznaczony do wyświetlania podstawowych informacji o artykule. Aby edytować te informacje przejdź do podstawowej edycji.

AuDHD: podwójna diagnoza ADHD i autyzmu – jak wygląda i co oznacza?

Dane z badań populacyjnych potwierdzają, że ADHD i autyzm mogą występować jednocześnie. Objawy ADHD mogą współistnieć z cechami autyzmu, co prowadzi do diagnozy ASD i ADHD - nazywanej potocznie AuDHD. To zjawisko znane jest jako diagnoza sprzężona lub zaburzenia współwystępujące, a jego zrozumienie ma kluczowe znaczenie dla skutecznego wsparcia neuroróżnorodnych dzieci i dorosłych, który zdradzają objawy obu zaburzeń.

AKTUALIZACJA: 17 marca, 2025
AuDHD: podwójna diagnoza ADHD i autyzmu – jak wygląda i co oznacza?
Magda Zapolnik
WERYFIKACJA MERYTORYCZNA

Magda Zapolnik

Spis treści

Wszystkie elementy spisu treści zostaną pobrane i wyświetlone automatycznie na podstawie uzupełnionych danych w widgetach "Rozdział"

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Czym jest AuDHD?

Wartość odnośnika: Czym-jest-AuDHD--

Czym jest AuDHD?

AuDHD to termin określający podwójną diagnozę obejmującą zarówno spektrum autyzmu (ASD – Autism Spectrum Disorder), jak i ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder –  Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi). Jest to tzw. diagnoza sprzężona lub podwójna, którą stawia lekarz psychiatra po stwierdzeniu współwystępowania objawów obu zaburzeń.

 

W ostatnich latach, jak wskazują statystyki, diagnoza neuroróżnorodności stawiana jest u coraz większej liczby zarówno dzieci, jak i dorosłych. Rośnie też wśród rodziców, diagnostów i nauczycieli świadomość i poziom wiedzy na temat ADHD i ASD. Przyczynia się to do lepszego rozpoznawania współwystępowania tych zaburzeń oraz skuteczniejszych metod wsparcia dziecka neuroróżnorodnego.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Czy ADHD i autyzm mogą występować jednocześnie?

Wartość odnośnika: Czy-ADHD-i-autyzm-mog-wyst-powa-jednocze-nie--1

Czy ADHD i autyzm mogą występować jednocześnie?

Tak, coraz więcej badań potwierdza, że ADHD i autyzm mogą współistnieć u jednej osoby. Choć jeszcze kilkanaście lat temu diagnozowano je oddzielnie, obecnie wiadomo, że objawy ADHD mogą występować razem z cechami autyzmu.

 

Dzięki klasyfikacji DSM-5, czyli wytycznym Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, możliwe jest obecnie postawienie podwójnej diagnozy ADHD i ASD, co ułatwia dostęp do odpowiedniego wsparcia. To zjawisko jest określane jako diagnoza sprzężona lub zaburzenia współwystępujące. Zrozumienie AuDHD ma kluczowe znaczenie dla skutecznego wsparcia dzieci i dorosłych, u których występują oba zaburzenia. 

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Jakie są objawy AuDHD?

Wartość odnośnika: Jakie-s-objawy-AuDHD--2

Jakie są objawy AuDHD?

Zarówno ADHD, jak i ASD to zaburzenia neurorozwojowe, czyli wywoływane przez inny niż standardowy rozwój struktur mózgowych.

 

Oba zaburzenia mają pewne wspólne objawy, takie jak:

  • Trudności z koncentracją i utrzymaniem uwagi;

  • Problemy z regulacją emocji;

  • Nadmierna impulsywność;

  • Trudności w interakcjach społecznych;

  • Nadwrażliwość na bodźce sensoryczne;

  • Potrzeba rutyny i przewidywalności.

Mimo tych podobieństw ADHD i ASD mają też swoje unikalne cechy. ADHD wiąże się z wysokim poziomem energii, impulsywnością i problemami z organizacją oraz koncentracją uwagi, podczas gdy autyzm często objawia się sztywnością w myśleniu, trudnościami w komunikacji i specyficznymi zainteresowaniami. W przypadku AuDHD objawy te mogą się wzajemnie przenikać, co sprawia, że diagnoza bywa szczególnie trudna.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Współwystępowanie spektrum autyzmu i ADHD – statystyki

Wartość odnośnika: Wsp-wyst-powanie-spektrum-autyzmu-i-ADHD-statystyki-3

Współwystępowanie spektrum autyzmu i ADHD – statystyki

Badania wskazują, że około 30–80% dzieci z diagnozą autyzmu wykazuje również objawy ADHD, natomiast około 20–50% dzieci z ADHD spełnia kryteria diagnostyczne dla spektrum autyzmu. 

 

U dziewczynek współwystępowanie ADHD i ASD może być niedostatecznie rozpoznane ze względu na inne sposoby przejawiania objawów niż u chłopców.

 

Dziewczynki często też przejawiają swoje objawy w sposób trudny do uchwycenia, maskując je ze względu na normy społeczne. 

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Jak odróżnić ADHD od AuDHD?

Wartość odnośnika: Jak-odr-ni-ADHD-od-AuDHD--4

Jak odróżnić ADHD od AuDHD?

Osoby z „samym” ADHD zazwyczaj są bardziej towarzyskie i impulsywne, podczas gdy osoby autystyczne mogą unikać kontaktów społecznych i preferować rutynę. W AuDHD oba te obszary się łączą.

 

Osoby z AuDHD, wykazując objawy obu zaburzeń, chcą na przykład nawiązywać relacje, ale ma trudności w ich utrzymaniu z powodu problemów z komunikacją lub nadmiernej impulsywności. Diagnozę ADHD pogłębiamy o badanie w kierunku spektrum autyzmu, jeżeli u dziecka możemy obserwować również deficyty w zakresie rozumienia relacji społecznych, nasilone specyficzne zainteresowania czy nietypową jakość inicjowania kontaktów, które nie wynikają z takich cech typowych dla ADHD jak np. impulsywność czy nadaktywność.

 

Objawy czy zachowania występujące u danego dziecka wymagają indywidualnego podejścia w procesie diagnozy oraz pogłębionej obserwacji i odpowiednich badań psychologicznych, aby prawidłowo różnicować objawy z obu obszarów i określić pierwotną przyczynę pojawiających się w codziennym funkcjonowaniu trudności.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Jak przebiega diagnoza AuDHD i kto ją przeprowadza?

Wartość odnośnika: Jak-przebiega-diagnoza-AuDHD-i-kto-j-przeprowadza--5

Obserwacja psychologiczna w diagnozie AuDHD zazwyczaj ma formę badania testami diagnostycznymi – może być to np. badanie ADOS-2 określające stopień nasilenia u dziecka cech związanych ze spektrum autyzmu, ale też badanie funkcji wykonawczych. Ma ono na celu zbadanie umiejętności poznawczych odpowiedzialnych za kontrolowanie, regulowanie i zarządzanie zachowaniem oraz procesami myślowymi (w tym celu wykorzystuje się na przykład narzędzie MOXO do oceny kontroli uwagi i impulsów).

 

Badanie funkcji wykonawczych pozwala ocenić np. jak dobrze dana osoba planuje, organizuje działania, utrzymuje uwagę i kontroluje impulsy.

 

W ramach diagnozy przeprowadza się też często badanie poziomu inteligencji (na przykład za pomocą kwestionariusza Stanford Binet 5 lub skali Wechslera).

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Co daje dziecku diagnoza AuDHD?

Wartość odnośnika: Co-daje-dziecku-diagnoza-AuDHD--6

Co daje dziecku diagnoza AuDHD?

Otrzymanie diagnozy ma przede wszystkim pomóc lepiej zrozumieć wyzwania, których doświadcza dziecko. Właściwa, wnikliwa diagnoza, pozwala na lepsze zrozumienie zarówno mocnych stron, jak i trudności dziecka oraz umożliwia skorzystanie ze specjalnie dostosowanej do jego potrzeb terapii.

 

Otrzymanie diagnozy jest pierwszym krokiem w kierunku uzyskania wsparcia edukacyjnego, np. w postaci orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, pomocy nauczyciela wspomagającego, wsparcia psychologa lub innych specjalistów w ramach placówki. Może też być impulsem dla rodziców do podjęcia psychoedukacji albo udziały w grupach rodzicielskich, oferujących wiedzę i wsparcie. Dzięki temu opiekunowie mogą lepiej zrozumieć zachowania i potrzeby swojego dziecka, przez co funkcjonują lepiej jako rodzina.

 

Określenie przyczyn niektórych zachowań dziecka może również ułatwić komunikację z nauczycielami i specjalistami, a także pozwolić rodzicom na dostosowanie metod wychowawczych do potrzeb dziecka oraz jego możliwości.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Diagnoza AuDHD dziecka – co dalej?

Wartość odnośnika: Diagnoza-AuDHD-dziecka-co-dalej--7

Diagnoza AuDHD dziecka – co dalej? Jakie kroki może podjąć rodzic?

Po otrzymaniu diagnozy warto skonsultować się z psychologiem lub terapeutą, zarówno w celu uzyskania wsparcia, jak i uzyskania informacji i wskazówek w jaki sposób w życiu codziennym pracować z dzieckiem nad osiąganiem różnych celów. Wspieranie rozwoju dziecka może wyglądać w różny sposób, w zależności od jego wieku oraz stopnia nasilenia objawów, często stosowanymi metodami mogą być, np. terapię poznawczo-behawioralna, trening uwagi i pamięci, czy zajęcia grupowe w zakresie treningu umiejętności społecznych (TUS). 

 

Dzieci z diagnozą AuDHD mogą również korzystać z terapii integracji sensorycznej (SI), szczególnie pomocnej w przypadku nadwrażliwości na niektóre bodźce, takie jak dotyk, głośne dźwięki, itp. czy farmakoterapii – w niektórych przypadkach leki dobrane przez lekarza psychiatrę mogą pomóc w regulacji objawów ADHD, jeśli są one szczególnie nasilone i utrudniają dziecku codzienne funkcjonowanie w placówce i domu.

 

Po zakończeniu procesu diagnozy warto rozważyć zapewnienie dziecku dostosowania w szkole (np. zajęcia rewalidacyjne, indywidualne podejście nauczycieli). Diagnoza dziecka może być trudnym procesem dla rodziców, podczas którego u opiekunów czasem pojawia się natłok pytań, emocji, wątpliwości – pomocne wówczas może okazać się poszukiwanie grup wsparcia dla rodziców dzieci z AuDHD lub skorzystanie z własnej, indywidualnej terapii aby poradzić sobie z trudnymi przeżyciami.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Literatura i źródła - AuDHD

Wartość odnośnika: Literatura-i-r-d-a---AuDHD-8

Literatura i źródła - AuDHD

  1. Antshel, K. M., Zhang-James, Y., Wagner, K. E., Ledesma, A., & Faraone, S. V. (2016). An update on the comorbidity of ADHD and ASD: A focus on clinical management. Expert Review of Neurotherapeutics, 16(3), 279–293.

  2. Posar, A., & Visconti, P. (2022). Neurobiological Overlap Between Autism Spectrum Disorder and Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: A Literature Review. Children, 9(4), 551. https://doi.org/10.3390/children9040551

  3. Hvolby, A. (2015). Autism and ADHD – Differential diagnosis or comorbidity? A review of the literature. World Journal of Biological Psychiatry, 16(4), 240–245. https://doi.org/10.3109/15622975.2015.1047316

  4. National Institute of Mental Health (NIMH). (2021). Autism Spectrum Disorder and Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. Retrieved from https://www.nimh.nih.gov

  5. World Health Organization. (2018). International Classification of Diseases (ICD-11). Geneva: WHO.