Widget przeznaczony do wyświetlania podstawowych informacji o artykule. Aby edytować te informacje przejdź do podstawowej edycji.

Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci – jak je rozpoznać?

Czy Twoje dziecko unika mycia włosów lub głośno protestuje przy obcinaniu paznokci, a jednocześnie wydaje się nie reagować na hałas za oknem? To może być pierwszy sygnał świadczący o zaburzeniach integracji sensorycznej. Dowiedz się, jak rozpoznać subtelne oznaki problemów z przetwarzaniem bodźców, by adekwatnie wspierać dziecko w rozwoju integracji sensorycznej. 

AKTUALIZACJA: 6 stycznia, 2025
Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci – jak je rozpoznać?
Aleksandra Jutrzenka-Trzebiatowska
WERYFIKACJA MERYTORYCZNA

Aleksandra Jutrzenka-Trzebiatowska

Spis treści

Wszystkie elementy spisu treści zostaną pobrane i wyświetlone automatycznie na podstawie uzupełnionych danych w widgetach "Rozdział"

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Czym jest integracja sensoryczna?

Wartość odnośnika: Czym-jest-integracja-sensoryczna--

Czym jest integracja sensoryczna?

Zacznijmy od początku – czym jest integracja sensoryczna i jak rozumieć jej zaburzenia? Integracja sensoryczna jest zdolnością do właściwej organizacji bodźców sensorycznych, które są odbierane przez nasze zmysły. Jest zdolnością do adekwatnego zgrania zachowania z intensywnością bodźca.

 

Mózg jako nadrzędna struktura układu nerwowego interpretuje bodźce i na podstawie zebranych wcześniej doświadczeń wysyła odpowiedź zwrotną w postaci instrukcji konkretnego zachowania.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Czym są zaburzenia integracji sensorycznej?

Wartość odnośnika: Czym-s-zaburzenia-integracji-sensorycznej--1

Czym są zaburzenia integracji sensorycznej?

O zaburzeniach integracji sensorycznej mówimy, gdy nie jest zachowana równowaga między procesami pobudzania i hamowania w mózgu. Gdy odpowiedź w postaci zachowania dziecka nie jest adekwatna do rodzaju i nasilenia bodźca.

 

Zaburzenia modulacji sensorycznej sprawiają, że ciało i układ nerwowy błędnie interpretuje rodzaj i nasilenie informacji sensorycznych. W związku z tym odpowiedź na bodziec nie jest do niego adekwatna. 

 

W przypadku, gdy wpływa to mocno na funkcjonowanie dziecka, warto potwierdzić intuicje i obserwacje, przeprowadzając diagnozę integracji sensorycznej. 

 

Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci mogą manifestować się na wiele sposobów, w zależności od tego, w obrębie jakich modalności (zmysłów) dochodzi do problemów z przetwarzaniem bodźców.

 

Na to, w jaki sposób będzie zachowywać się dziecko wpływa też charakter tej trudności – czy dziecko odbiera bodźce zbyt intensywnie – mówimy wtedy o nadreaktywności – czy też przeciwnie, próg reakcji jest podwyższony, co nazywamy podreaktywnością.

 

W kolejnych modułach przedstawiamy objawy związane z zaburzeniami integracji sensorycznej w zakresie różnych zmysłów.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zaburzenia integracji sensorycznej dotyku

Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-dotyku-2

Zaburzenia integracji sensorycznej dotyku - niepokojące objawy

Dotyk to zmysł, który obok węchu pojawia się najwcześniej w rozwoju dziecka, ma bardzo duże znaczenie w pierwszych etapach życia oraz budowaniu pierwszych więzi. 

 

Nadreaktywność dotykowa

 

W przypadku występowania dysfunkcji w zakresie obniżonej wrażliwości dotykowej, występują u dziecka najczęściej poniższej objawy:

  • trudności w ubieraniu – niechęć do materiałów, metek, najlepiej stare, znoszone i sprane już dresy, drażniące szwy, trudności w ubieraniu skarpet, rajstop, majtek, butów – wszystko gniecie, drażni, jest niewygodne;

  • niechęć do przytulania, wzdryganie na niespodziewany dotyk, izolowanie się od innych osób (u dzieci zwłaszcza jest to widoczne w przedszkolu), agresywne zachowania wynikające z niespodziewanego dotyku;

  • trudności w czynnościach higienicznych: mycie twarzy, zębów, kąpiel, mycie włosów, obcinanie paznokci, kremowanie buzi itp.;

  • unikanie zabaw brudzących, ręce, stopy, niechęć do dotykania faktur typu piasek, trawa, ziemia, plastelina slimy i inne, unikanie chodzenia boso;

  • zbyt mocne reakcje na bodźce bólowe nawet te najdrobniejsze;

  • pocieranie dotkniętych miejsc.

 

Podreaktywność dotykowa

 

Jeśli dziecko przetwarza bodźce sensoryczne zmysłu dotyku w sposób osłabiony, pojawiają się często symptomy takie jak:

  • lekceważenie bodźców dotykowych, dotknięcie musi być bardzo silne, żeby było zauważone;

  • brak świadomości, że coś jest brudne, mokre;

  • brak reakcji na uderzenia i upadki;

  • wysoki próg bólu;

  • chęć gwałtownych zabaw, w których nie istnieje granica cielesna drugiej osoby;

  • wkładanie rąk, przedmiotów do buzi, gryzienie i zjadanie niejadalnych rzeczy;

  • brak reakcji na spadające spodnie, przekręcone skarpety, twarde, szorstkie materiały, zbyt ciasne buty.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zaburzenia integracji sensorycznej układu przedsionkowego

Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-uk-adu-przedsionkowego-3

Zaburzenia integracji sensorycznej układu przedsionkowego - objawy

Układ przedsionkowy to  najwcześniej dojrzewający system zmysłowy naszego organizmu – jest w pełni ukształtowany już w życiu płodowym. Znajduje się w uchu wewnętrznym naszego ciała i odpowiada za odbieranie wrażeń z ruchu: ruch liniowy przód-tył, góra dół, ruch obrotowy i zmiany pozycji głowy, odpowiada również za reakcje na działające na siły działające na nasze ciało. Dzięki temu jesteśmy w stanie utrzymać równowagę i zachować odpowiednią pozycję w ruchu. Jego zaburzenia mogą prowadzić do problemów z koordynacją ruchową i właściwą postawą oraz zaburzeń takich jak choroba lokomocyjna. 

 

Nadreaktywność układu przedsionkowego

 

W przypadku zbyt niskiego progu pobudzenia układu przedsionkowego mogą pojawić się poniższe objawy:

  • strach przed ruchem i zmianami pozycji głowy w przestrzeni;

  • lęk przed oderwaniem ng od podłoża;

  • dyskomfort kiedy dziecko jest na ręka, jest podrzucane, bujane, odchylane przez rodzica;

  • niechęć do huśtawek, karuzel i aktywności na placu zabaw z oderwaniem nóg od podłoża;

  • lęk przed upadkiem;

  • nietolerancja na ruch, negatywne somatyczne odczucia podczas ruchu (mdłości, wymioty, zawroty głowy)

  • mdłości nawet podczas patrzenia na szybki ruch;

  • choroba lokomocyjna.

 

Podreaktywność układu przedsionkowego

 

Jeśli dziecko ma podwyższony próg reakcji w obszarze równowagi, najczęściej objawia się to w poniższy sposób:

  • obniżone reakcje na ruch, częste upadki, potykanie się, brak reakcji obronnych na ruch;

  • dziecko w ciągłym ruch, trudności w zatrzymaniu się, brak reakcji na sygnał “STOP”, częste przyjmowanie pozycji głową w dół, kręcenie się wokół własnej osi do upadłego, bujanie się, kiwanie, kręcenie w sytuacjach, kiedy ma przyjąć pozycję statyczną ;

  • silne pobudzenie w reakcji na ruch, trudność w zakończeniu takiej aktywności;

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zaburzenia integracji sensorycznej układu proprioceptywnego

Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-uk-adu-proprioceptywnego-4

Zaburzenia integracji sensorycznej układu proprioceptywnego - objawy

Propriocepcja to inaczej odczuwanie własnego organizmu i jego pozycji. To dzięki temu zmysłowi nasz mózg „wie” gdzie znajduje się nasze ciało, w jakiej pozycji się znajdujemy czy też jak przebiega trajektoria ruchu kończyn. Dodatkowo dzięki temu układowi możemy też kontrolować ruch, czując napięcie mięśni i odpowiednio je modulując.

 

Podreaktywność układu priorioceptywnego

 

Jeśli zaburzone jest odczuwanie własnego ciała, u dziecka mogą pojawić się zachowania i objawy takie jak:

  • wciskanie się w ciasne przestrzenie;

  • niedostosowanie siły do zadania;

  • dostarczanie bodźców poprzez uderzanie, silne skoki i zeskoki zakończone upadkiem, pocieranie powierzchni lub innych osób;

  • nieumiejętność naśladowania ruchów;

  • trudności z ubieraniem, nieumiejętność ustawienia ciała do założenia ubrania czy butów;

  • nieumiejętność w ocenie odległości, wpadanie na różne przedmioty czy inne osoby, wpadanie na framugę drzwi, ciągłe uderzenia o sofę, łóżko, które zawsze stoją w tym samym miejscu.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zaburzenia integracji sensorycznej słuchu

Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-s-uchu-5

Podreaktywność układu słuchowego

 

W przypadku słabego odbioru bodźców słuchowych dziecko prezentuje:

  • brak reakcji na imię, zwykłe dźwięki, szept;

  • preferowanie hałasu;

  • reagowanie tylko na intensywne dźwięki;

  • wydawanie głośnych dźwięków przy użyciu własnego ciała, innych przedmiotów.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zaburzenia integracji sensorycznej wzroku

Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-wzroku--6

Zaburzenia integracji sensorycznej wzroku - objawy

Zmysł ten umożliwia percepcję światła kolorów, kształtów ruchu oraz głębi. Pozwala nam obserwować i interpretować wszystko, co nas otacza. Jest niezwykle istotny w komunikacji niewerbalnej, w czynnościach takich jak czytanie i pisanie, pozwala nam cieszyć się m.in. sztuką czy przyrodą. 

 

Nadreaktywność układu wzrokowego

 

Kiedy dziecko ma trudność z odbieraniem bodźców wzrokowych i reaguje na nie nadmiernie widzimy:

  • zasłanianie oczu przed światłem, preferowanie półmroku;

  • unikanie jasnych, rażących, kolorowych i migających świateł;

  • częste mruganie;

  • męczliwość oczu;

  • pocieranie oczu;

  • nadmierne reakcje emocjonalne w miejscach o dużej intensywności bodźców wzrokowych.

 

Podreaktywność układu wzrokowego

 

Gdy próg reakcji na światło jest podwyższony obserwujemy u dziecka następujące zachowania:

  • długie wpatrywanie się w światło, nawet bardzo jasne;

  • preferowanie zabawek o jaskrawych, migających barwach;

  • trudności ze wskazaniem obrazka z tła;

  • trudności w zauważaniu zbliżających się przedmiotów, np. piłki.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zaburzenia integracji sensorycznej węchu

Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-w-chu-7

Zaburzenia integracji sensorycznej węchu - objawy

Dziecko rodzi się ze zdolnością odróżniania zapachów i reaguje pozytywnie np. na zapach truskawek i bananów, a negatywnie na zapach amoniaku czy zepsutych jaj. Węch bardzo mocno wpływa na to, co jemy, ostrzega nas przed zagrożeniami, węch ma istotne znaczenie w naszym życiu społecznym. 

 

Nadreaktywność układu węchowego

 

Zaburzenia zmysłu węchu, powodujące nadmierne reakcje na bodźce zapachowe dają następujące objawy. 

  • mdłości i wymioty na zapachy;

  • unikanie spożywania posiłków ze względu na zapach;

  • ciągłe zgłaszanie, że coś brzydko pachnie.

 

Podreaktywność układu węchowego

 

kiedy mówimy o zyt słabym odbieraniu bodźców obserwujemy zachowania takie, jak:

  • niezauważanie intensywnych zapachów;

  • zabawy fekaliami;

  • obwąchiwanie przedmiotów, zabawek, ubrań, butów itp.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zaburzenia integracji sensorycznej smaku

Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-smaku-8

Zaburzenia integracji sensorycznej smaku - objawy

System smakowy odpowiedzialny jest za różnicowanie i postrzeganie smaków. Smak pełni funkcję ostrzegawczą (mocno słony, gorzki i kwaśny) lub zachęcają nas do zjedzenia (słodki, lekko słony i umami).

 

Nadreaktywność układu smakowego

 

Dzieci z bardzo mocna reakcją na bodźce smakowe prezentują najczęsćiej:

  • wybiórczość pokarmową;

  • niechęć do przypraw;

  • niechęć do gazowanych napojów.

 

Podreaktywność układu smakowego

 

W przypadku dzieci o obniżonym progu na bodziec obserwujemy:

  • zjadanie wszystkiego, także niejadalnych przedmiotów;

  • preferowanie bardzo ostrych mocnych smaków;

  • picie wyłącznie gazowanych napojów.

W trakcie procesu diagnostycznego oprócz modulacji sensorycznej opisanej powyżej badamy również inne obszary integracji sensorycznej, które wpływają na zachowanie dzieci i napotykane trudności.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Praksja - co to jest i jakie objawy mogą nas niepokoić?

Wartość odnośnika: Praksja---co-to-jest-i-jakie-objawy-mog-nas-niepokoi--9

Praksja - co to jest i jakie objawy mogą nas niepokoić?

Praksja to zdolność wykonywania celowych ruchów. Jest to umiejętność wymyślania i opracowania nieznanego działania oraz zorganizowania ciała w celu przeprowadzenia planu motorycznego oraz wykonania nowych aktywności ruchowych.

 

Niepokojące zachowania świadczące o występowaniu trudności:

  • niezdarność, tendencja do przewracania się,

  • trudności w manipulowaniu przedmiotami (włożenie klocka do sortera, dopasowywanie dwóch połówek np. wklęsłej i wypukłej, zapinanie guzików, zamków, ubieranie skarpet itp.)

  • wykonywanie czynności w sposób nieefektywny i nieekonomiczny dla organizmu,

  • trudności z aktywnościami wymagającymi sekwencyjności i wyczucia czasu (brak planowania w tych kwestiach, żeby zadanie wykonać poprawnie),

  • trudności z imitowaniem ruchów,

  • trudności z przełożeniem instrukcji werbalnych na odpowiedzi ruchowe,

  • trudności z oburęczną koordynacja ruchową,

  • wymaga ciągłego wspierania i pomocy w działaniu,

  • mała elastyczność w działaniu – uparcie obstaje przy swoim rozwiązaniu, nie szuka łatwiejszych i efektywniejszych rozwiązań;

  • wiele działań ruchowych dziecko wykonuje z bardzo dużym wysiłkiem i niewielkim sukcesem, odnosi bardzo dużo porażek;

  • sprawia wrażenie zdezorganizowanego i chaotycznego;

  • są spragnione sukcesu i źle znoszą krytykę i próby poprawienia ich działania;

  • szybko się wycofują lub nie podejmują prób wykonania zadania z przeświadczeniem, że nie dadzą rady tego wykonać.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Kontrola posturalna i oczna - co powinno wzbudzić niepokój?

Wartość odnośnika: Kontrola-posturalna-i-oczna---co-powinno-wzbudzi-niepok-j--10

Kontrola posturalna i oczna - co powinno wzbudzić niepokój?

Kontrola posturalna i okoruchowa jest związana z postawą ciała, pracą oczu oraz sprostaniem codziennym obowiązkom i aktywnościom. Wszystkie te elementy są niezbędne, by człowiek mógł dobrze funkcjonować.

 

Dobra stabilizacja ciała (a więc kontrola posturalna) jest bazą do rozwoju wyższych umiejętności korowych tj. myślenie i planowanie, mowa, nauka języków obcych, gra na instrumencie itp. Zaburzenia w tym obszarze objawią się problemem z równowagą, postawą, koordynacją obustronną oraz przekraczaniem linii środka ciała.

 

Niepokojące zachowania świadczące o występowaniu trudności w tym obszarze to:

  • zła postawa ciała w staniu, siedzeniu zarówno na podłodze jak i przy stoliku;

  • trudności w wykonywaniu zadań wymagających siły mięśni grzbietu, brzucha i obręczy barkowej;

  • trudności w utrzymaniu równowagi statycznej (w miejscu, bez dodatkowych ruchów np. stanie czy skakanie na jednej nodze w miejscu) i dynamicznej (w ruchu, chodzenie po krawężniku, równoważni, jazda na hulajnodze, rowerze biegowym czy zwykłym);

  • trudności w wykonywaniu zadań ruchowych prawą i lewą ręką/nogą równocześnie (krążenia ramion, zbieranie zabawek prawą i lewą ręką, robienie kółek stopami w pozycji siedzącej itp.)

  • oburęczność, przekładanie narzędzi do rysowania raz do prawej, raz do lewej ręki w zależności od tego czy rysuje po prawej czy po lewej , je raz prawą raz lewą ręką;

  • nie podąża wzrokiem za przedmiotem, 

  • czyta/wodzi za przedmiotem głową, nie oczami (wodzi za tekstem/przedmiotem obracając głowę, a nie wodząc oczami).

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Różnicowanie sensoryczne - na co zwrócić uwagę?

Wartość odnośnika: R-nicowanie-sensoryczne---na-co-zwr-ci-uwag--11

Różnicowanie sensoryczne - na co zwrócić uwagę?

Różnicowanie sensoryczne (dyskryminacja sensoryczna) to zdolność do interpretowania oraz rozróżniania informacji w układzie sensorycznym. W obrębie układu dotykowego pozwala zawiązać supeł, czy zapiąć suwak bez konieczności patrzenia na własne dłonie.

 

W obrębie układu słuchowego pomaga wychwycić różnicę między głoskami [k] i [g], tak jak w słowach „koło”, „goło”. W obrębie układu wzrokowego pozwala rozróżniać litery „b” i „d”. W zaburzeniach różnicowania sensomotorycznego zdolność do rozróżniania podobnych wrażeń może być zaburzona w obrębie jednego lub więcej układów: dotykowego, wzrokowego, słuchowego, smakowego, węchowego, percepcji ruchu ciała (układ przedsionkowy lub/i proprioceptywny) lub percepcji doznań narządów wewnętrznych (interocepcja).

 

Niepokojące zachowania świadczące o występowaniu trudności w tym zakresie podejrzewamy, gdy dziecko:

  • nie potrafi wskazać, która część ciała została dotknięta kiedy nie kontrolował dotknięcia wzrokiem;

  • nie potrafi wykonać prostych, znanych zadań ruchowych bez kontroli wzroku,

  • nie czuje, że spadają mu spodnie, zawinęła się bluza czy koszula,

  • nie dostosowuje siły do zadania, niszczy zabawki zupełnie przypadkowo, łamie kredki i ołówki, robi kleksy przez kilka kartek w zeszycie;

  • myli głoski i podobnie brzmiące słowa,

  • myli podobne kształty, wzory, litery,

  • ma trudności w ułożeniu ciała zgodnie z instrukcja bez kontroli wzroku (np. stań, złącz stopy, dotknij nosa itp.),

  • nie rozróżnia smaków/zapachów, kiedy nie widzi co je/wącha, wszystko smakuje/pachnie dziecku tak samo,

  • nie rozróżnia sygnałow płynących z ciala: chce mi się pić/jeść/iść do toalety

  • nie rozróżnia zbliżonych emocji: jestem zły/smutny/przestraszony.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zaburzenia SI – jak wygląda diagnoza?

Wartość odnośnika: Zaburzenia-SI-jak-wygl-da-diagnoza--12

Zaburzenia SI – jak wygląda diagnoza?

Diagnoza zaburzeń integracji sensorycznej zwykle rozpoczyna się od wywiadu z rodzicami, wypełnienia przez nich szczegółowego kwestionariusza, a następnie szczegółowej obserwacji zachowań dziecka w różnych sytuacjach i w trakcie wykonywania specjalnie przygotowanych ćwiczeń.

 

Następnie terapeuta SI przeprowadza specjalistyczne testy, oceniając reakcje na bodźce i analizując wyniki przy użyciu standaryzowanych narzędzi. Zebrane dane pozwalają określić czy występują problemy z modulacją sensoryczną, w jakim obszarze i jaki mają charakter (nad- czy podwrażliwoścp).

 

Dzięki takiej diagnozie terapeuta może stworzyć spersonalizowany plan terapii, dostosowany do indywidualnych potrzeb i trudności dziecka.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Literatura i źródła - zaburzenia integracji sensorycznej

Wartość odnośnika: Literatura-i-r-d-a---zaburzenia-integracji-sensorycznej-13

Literatura i źródła - zaburzenia integracji sensorycznej

Umów się na konsultację

kontakt@fiklon.pl

 

Odpowiadamy szybko

 

 

Zadzwoń:

 

+48 502 201 208

 

8.00 – 20.00

 

(od poniedziałku do piątku)

 

Wielicka 20, Kraków

 

 

chłopiec wyciagający dłoń

Przeczytaj, jak wygląda diagnoza SI