- Fiklon – centrum diagnozy i terapii małego dziecka
- → Wiedza
- →Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci – jak je rozpoznać?
Widget przeznaczony do wyświetlania podstawowych informacji o artykule. Aby edytować te informacje przejdź do podstawowej edycji.
Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci – jak je rozpoznać?Czy Twoje dziecko unika mycia włosów lub głośno protestuje przy obcinaniu paznokci, a jednocześnie wydaje się nie reagować na hałas za oknem? To może być pierwszy sygnał świadczący o zaburzeniach integracji sensorycznej. Dowiedz się, jak rozpoznać subtelne oznaki problemów z przetwarzaniem bodźców, by adekwatnie wspierać dziecko w rozwoju integracji sensorycznej.
AKTUALIZACJA: 19 marca, 2025


WERYFIKACJA MERYTORYCZNA
Aleksandra Jutrzenka-Trzebiatowska
Spis treści
Wszystkie elementy spisu treści zostaną pobrane i wyświetlone automatycznie na podstawie uzupełnionych danych w widgetach "Rozdział"
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Czym jest integracja sensoryczna?
Wartość odnośnika: Czym-jest-integracja-sensoryczna--
Czym jest integracja sensoryczna?
Zacznijmy od początku – czym jest integracja sensoryczna i jak rozumieć jej zaburzenia? Integracja sensoryczna jest zdolnością do właściwej organizacji bodźców sensorycznych, które są odbierane przez nasze zmysły. Jest zdolnością do adekwatnego zgrania zachowania z intensywnością bodźca.
Mózg jako nadrzędna struktura układu nerwowego interpretuje bodźce i na podstawie zebranych wcześniej doświadczeń wysyła odpowiedź zwrotną w postaci instrukcji konkretnego zachowania.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Czym są zaburzenia integracji sensorycznej?
Wartość odnośnika: Czym-s-zaburzenia-integracji-sensorycznej--1
Czym są zaburzenia integracji sensorycznej?
O zaburzeniach integracji sensorycznej mówimy, gdy nie jest zachowana równowaga między procesami pobudzania i hamowania w mózgu. Gdy odpowiedź w postaci zachowania dziecka nie jest adekwatna do rodzaju i nasilenia bodźca.
Zaburzenia modulacji sensorycznej sprawiają, że ciało i układ nerwowy błędnie interpretuje rodzaj i nasilenie informacji sensorycznych. W związku z tym odpowiedź na bodziec nie jest do niego adekwatna.
W przypadku, gdy wpływa to mocno na funkcjonowanie dziecka, warto potwierdzić intuicje i obserwacje, przeprowadzając diagnozę integracji sensorycznej.
Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci mogą manifestować się na wiele sposobów, w zależności od tego, w obrębie jakich modalności (zmysłów) dochodzi do problemów z przetwarzaniem bodźców.
Na to, w jaki sposób będzie zachowywać się dziecko wpływa też charakter tej trudności – czy dziecko odbiera bodźce zbyt intensywnie – mówimy wtedy o nadreaktywności – czy też przeciwnie, próg reakcji jest podwyższony, co nazywamy podreaktywnością.
W kolejnych modułach przedstawiamy objawy związane z zaburzeniami integracji sensorycznej w zakresie różnych zmysłów.
Porozmawiaj ze specjalistą SI
Zapisz się na konsultację wstępną z terapeutą integracji sensorycznej

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Zaburzenia integracji sensorycznej dotyku
Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-dotyku-2
Zaburzenia integracji sensorycznej dotyku - niepokojące objawy
Dotyk to zmysł, który obok węchu pojawia się najwcześniej w rozwoju dziecka, ma bardzo duże znaczenie w pierwszych etapach życia oraz budowaniu pierwszych więzi.
Nadreaktywność dotykowa
W przypadku występowania dysfunkcji w zakresie obniżonej wrażliwości dotykowej, występują u dziecka najczęściej poniższej objawy:
-
trudności w ubieraniu – niechęć do materiałów, metek, najlepiej stare, znoszone i sprane już dresy, drażniące szwy, trudności w ubieraniu skarpet, rajstop, majtek, butów – wszystko gniecie, drażni, jest niewygodne;
-
niechęć do przytulania, wzdryganie na niespodziewany dotyk, izolowanie się od innych osób (u dzieci zwłaszcza jest to widoczne w przedszkolu), agresywne zachowania wynikające z niespodziewanego dotyku;
-
trudności w czynnościach higienicznych: mycie twarzy, zębów, kąpiel, mycie włosów, obcinanie paznokci, kremowanie buzi itp.;
-
unikanie zabaw brudzących, ręce, stopy, niechęć do dotykania faktur typu piasek, trawa, ziemia, plastelina slimy i inne, unikanie chodzenia boso;
-
zbyt mocne reakcje na bodźce bólowe nawet te najdrobniejsze;
-
pocieranie dotkniętych miejsc.
Podreaktywność dotykowa
Jeśli dziecko przetwarza bodźce sensoryczne zmysłu dotyku w sposób osłabiony, pojawiają się często symptomy takie jak:
-
lekceważenie bodźców dotykowych, dotknięcie musi być bardzo silne, żeby było zauważone;
-
brak świadomości, że coś jest brudne, mokre;
-
brak reakcji na uderzenia i upadki;
-
wysoki próg bólu;
-
chęć gwałtownych zabaw, w których nie istnieje granica cielesna drugiej osoby;
-
wkładanie rąk, przedmiotów do buzi, gryzienie i zjadanie niejadalnych rzeczy;
-
brak reakcji na spadające spodnie, przekręcone skarpety, twarde, szorstkie materiały, zbyt ciasne buty.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Zaburzenia integracji sensorycznej układu przedsionkowego
Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-uk-adu-przedsionkowego-3
Zaburzenia integracji sensorycznej układu przedsionkowego - objawy
Układ przedsionkowy to najwcześniej dojrzewający system zmysłowy naszego organizmu – jest w pełni ukształtowany już w życiu płodowym. Znajduje się w uchu wewnętrznym naszego ciała i odpowiada za odbieranie wrażeń z ruchu: ruch liniowy przód-tył, góra dół, ruch obrotowy i zmiany pozycji głowy, odpowiada również za reakcje na działające na siły działające na nasze ciało. Dzięki temu jesteśmy w stanie utrzymać równowagę i zachować odpowiednią pozycję w ruchu. Jego zaburzenia mogą prowadzić do problemów z koordynacją ruchową i właściwą postawą oraz zaburzeń takich jak choroba lokomocyjna.
Nadreaktywność układu przedsionkowego
W przypadku zbyt niskiego progu pobudzenia układu przedsionkowego mogą pojawić się poniższe objawy:
-
strach przed ruchem i zmianami pozycji głowy w przestrzeni;
-
lęk przed oderwaniem ng od podłoża;
-
dyskomfort kiedy dziecko jest na ręka, jest podrzucane, bujane, odchylane przez rodzica;
-
niechęć do huśtawek, karuzel i aktywności na placu zabaw z oderwaniem nóg od podłoża;
-
lęk przed upadkiem;
-
nietolerancja na ruch, negatywne somatyczne odczucia podczas ruchu (mdłości, wymioty, zawroty głowy)
-
mdłości nawet podczas patrzenia na szybki ruch;
-
choroba lokomocyjna.
Podreaktywność układu przedsionkowego
Jeśli dziecko ma podwyższony próg reakcji w obszarze równowagi, najczęściej objawia się to w poniższy sposób:
-
obniżone reakcje na ruch, częste upadki, potykanie się, brak reakcji obronnych na ruch;
-
dziecko w ciągłym ruch, trudności w zatrzymaniu się, brak reakcji na sygnał “STOP”, częste przyjmowanie pozycji głową w dół, kręcenie się wokół własnej osi do upadłego, bujanie się, kiwanie, kręcenie w sytuacjach, kiedy ma przyjąć pozycję statyczną ;
-
silne pobudzenie w reakcji na ruch, trudność w zakończeniu takiej aktywności;
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Zaburzenia integracji sensorycznej układu proprioceptywnego
Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-uk-adu-proprioceptywnego-4
Zaburzenia integracji sensorycznej układu proprioceptywnego - objawy
Propriocepcja to inaczej odczuwanie własnego organizmu i jego pozycji. To dzięki temu zmysłowi nasz mózg „wie” gdzie znajduje się nasze ciało, w jakiej pozycji się znajdujemy czy też jak przebiega trajektoria ruchu kończyn. Dodatkowo dzięki temu układowi możemy też kontrolować ruch, czując napięcie mięśni i odpowiednio je modulując.
Podreaktywność układu priorioceptywnego
Jeśli zaburzone jest odczuwanie własnego ciała, u dziecka mogą pojawić się zachowania i objawy takie jak:
-
wciskanie się w ciasne przestrzenie;
-
niedostosowanie siły do zadania;
-
dostarczanie bodźców poprzez uderzanie, silne skoki i zeskoki zakończone upadkiem, pocieranie powierzchni lub innych osób;
-
nieumiejętność naśladowania ruchów;
-
trudności z ubieraniem, nieumiejętność ustawienia ciała do założenia ubrania czy butów;
-
nieumiejętność w ocenie odległości, wpadanie na różne przedmioty czy inne osoby, wpadanie na framugę drzwi, ciągłe uderzenia o sofę, łóżko, które zawsze stoją w tym samym miejscu.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Zaburzenia integracji sensorycznej słuchu
Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-s-uchu-5
Zaburzenia integracji sensorycznej słuchu - objawy
Układ słuchowy rozwija się z układu przedsionkowego.
W chwili urodzenia ucho jest w pełni dojrzałe do pracy, umożliwia nam porozumiewanie się i rozwój mowy, pozwala czuć się bezpiecznie i alarmuje nas o zagrożeniu.
Nadreaktywność układu słuchowego
Jeśli dziecko zbyt mocno odbiera bodźce słuchowe najczęściej obserwujemy:
-
zasłanianie uszu na niektóre dźwięki;
-
strach przed nagłymi, niespodziewanymi dźwiękami;
-
słyszenie dźwięków, na które inni nie zwrócą uwagi lub ich nie usłyszą;
-
zagłuszanie dźwięków poprzez wydawanie dźwięków
Podreaktywność układu słuchowego
W przypadku słabego odbioru bodźców słuchowych dziecko prezentuje:
-
brak reakcji na imię, zwykłe dźwięki, szept;
-
preferowanie hałasu;
-
reagowanie tylko na intensywne dźwięki;
-
wydawanie głośnych dźwięków przy użyciu własnego ciała, innych przedmiotów.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Zaburzenia integracji sensorycznej wzroku
Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-wzroku--6
Zaburzenia integracji sensorycznej wzroku - objawy
Zmysł ten umożliwia percepcję światła kolorów, kształtów ruchu oraz głębi. Pozwala nam obserwować i interpretować wszystko, co nas otacza. Jest niezwykle istotny w komunikacji niewerbalnej, w czynnościach takich jak czytanie i pisanie, pozwala nam cieszyć się m.in. sztuką czy przyrodą.
Nadreaktywność układu wzrokowego
Kiedy dziecko ma trudność z odbieraniem bodźców wzrokowych i reaguje na nie nadmiernie widzimy:
-
zasłanianie oczu przed światłem, preferowanie półmroku;
-
unikanie jasnych, rażących, kolorowych i migających świateł;
-
częste mruganie;
-
męczliwość oczu;
-
pocieranie oczu;
-
nadmierne reakcje emocjonalne w miejscach o dużej intensywności bodźców wzrokowych.
Podreaktywność układu wzrokowego
Gdy próg reakcji na światło jest podwyższony obserwujemy u dziecka następujące zachowania:
-
długie wpatrywanie się w światło, nawet bardzo jasne;
-
preferowanie zabawek o jaskrawych, migających barwach;
-
trudności ze wskazaniem obrazka z tła;
-
trudności w zauważaniu zbliżających się przedmiotów, np. piłki.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Zaburzenia integracji sensorycznej węchu
Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-w-chu-7
Zaburzenia integracji sensorycznej węchu - objawy
Dziecko rodzi się ze zdolnością odróżniania zapachów i reaguje pozytywnie np. na zapach truskawek i bananów, a negatywnie na zapach amoniaku czy zepsutych jaj. Węch bardzo mocno wpływa na to, co jemy, ostrzega nas przed zagrożeniami, węch ma istotne znaczenie w naszym życiu społecznym.
Nadreaktywność układu węchowego
Zaburzenia zmysłu węchu, powodujące nadmierne reakcje na bodźce zapachowe dają następujące objawy.
-
mdłości i wymioty na zapachy;
-
unikanie spożywania posiłków ze względu na zapach;
-
ciągłe zgłaszanie, że coś brzydko pachnie.
Podreaktywność układu węchowego
kiedy mówimy o zyt słabym odbieraniu bodźców obserwujemy zachowania takie, jak:
-
niezauważanie intensywnych zapachów;
-
zabawy fekaliami;
-
obwąchiwanie przedmiotów, zabawek, ubrań, butów itp.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Zaburzenia integracji sensorycznej smaku
Wartość odnośnika: Zaburzenia-integracji-sensorycznej-smaku-8
Zaburzenia integracji sensorycznej smaku - objawy
System smakowy odpowiedzialny jest za różnicowanie i postrzeganie smaków. Smak pełni funkcję ostrzegawczą (mocno słony, gorzki i kwaśny) lub zachęcają nas do zjedzenia (słodki, lekko słony i umami).
Nadreaktywność układu smakowego
Dzieci z bardzo mocna reakcją na bodźce smakowe prezentują najczęsćiej:
-
wybiórczość pokarmową;
-
niechęć do przypraw;
-
niechęć do gazowanych napojów.
Podreaktywność układu smakowego
W przypadku dzieci o obniżonym progu na bodziec obserwujemy:
-
zjadanie wszystkiego, także niejadalnych przedmiotów;
-
preferowanie bardzo ostrych mocnych smaków;
-
picie wyłącznie gazowanych napojów.
W trakcie procesu diagnostycznego oprócz modulacji sensorycznej opisanej powyżej badamy również inne obszary integracji sensorycznej, które wpływają na zachowanie dzieci i napotykane trudności.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Praksja - co to jest i jakie objawy mogą nas niepokoić?
Wartość odnośnika: Praksja---co-to-jest-i-jakie-objawy-mog-nas-niepokoi--9
Praksja - co to jest i jakie objawy mogą nas niepokoić?
Praksja to zdolność wykonywania celowych ruchów. Jest to umiejętność wymyślania i opracowania nieznanego działania oraz zorganizowania ciała w celu przeprowadzenia planu motorycznego oraz wykonania nowych aktywności ruchowych.
Niepokojące zachowania świadczące o występowaniu trudności:
-
niezdarność, tendencja do przewracania się,
-
trudności w manipulowaniu przedmiotami (włożenie klocka do sortera, dopasowywanie dwóch połówek np. wklęsłej i wypukłej, zapinanie guzików, zamków, ubieranie skarpet itp.)
-
wykonywanie czynności w sposób nieefektywny i nieekonomiczny dla organizmu,
-
trudności z aktywnościami wymagającymi sekwencyjności i wyczucia czasu (brak planowania w tych kwestiach, żeby zadanie wykonać poprawnie),
-
trudności z imitowaniem ruchów,
-
trudności z przełożeniem instrukcji werbalnych na odpowiedzi ruchowe,
-
trudności z oburęczną koordynacja ruchową,
-
wymaga ciągłego wspierania i pomocy w działaniu,
-
mała elastyczność w działaniu – uparcie obstaje przy swoim rozwiązaniu, nie szuka łatwiejszych i efektywniejszych rozwiązań;
-
wiele działań ruchowych dziecko wykonuje z bardzo dużym wysiłkiem i niewielkim sukcesem, odnosi bardzo dużo porażek;
-
sprawia wrażenie zdezorganizowanego i chaotycznego;
-
są spragnione sukcesu i źle znoszą krytykę i próby poprawienia ich działania;
-
szybko się wycofują lub nie podejmują prób wykonania zadania z przeświadczeniem, że nie dadzą rady tego wykonać.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Kontrola posturalna i oczna - co powinno wzbudzić niepokój?
Wartość odnośnika: Kontrola-posturalna-i-oczna---co-powinno-wzbudzi-niepok-j--10
Kontrola posturalna i oczna - co powinno wzbudzić niepokój?
Kontrola posturalna i okoruchowa jest związana z postawą ciała, pracą oczu oraz sprostaniem codziennym obowiązkom i aktywnościom. Wszystkie te elementy są niezbędne, by człowiek mógł dobrze funkcjonować.
Dobra stabilizacja ciała (a więc kontrola posturalna) jest bazą do rozwoju wyższych umiejętności korowych tj. myślenie i planowanie, mowa, nauka języków obcych, gra na instrumencie itp. Zaburzenia w tym obszarze objawią się problemem z równowagą, postawą, koordynacją obustronną oraz przekraczaniem linii środka ciała.
Niepokojące zachowania świadczące o występowaniu trudności w tym obszarze to:
-
zła postawa ciała w staniu, siedzeniu zarówno na podłodze jak i przy stoliku;
-
trudności w wykonywaniu zadań wymagających siły mięśni grzbietu, brzucha i obręczy barkowej;
-
trudności w utrzymaniu równowagi statycznej (w miejscu, bez dodatkowych ruchów np. stanie czy skakanie na jednej nodze w miejscu) i dynamicznej (w ruchu, chodzenie po krawężniku, równoważni, jazda na hulajnodze, rowerze biegowym czy zwykłym);
-
trudności w wykonywaniu zadań ruchowych prawą i lewą ręką/nogą równocześnie (krążenia ramion, zbieranie zabawek prawą i lewą ręką, robienie kółek stopami w pozycji siedzącej itp.)
-
oburęczność, przekładanie narzędzi do rysowania raz do prawej, raz do lewej ręki w zależności od tego czy rysuje po prawej czy po lewej , je raz prawą raz lewą ręką;
-
nie podąża wzrokiem za przedmiotem,
-
czyta/wodzi za przedmiotem głową, nie oczami (wodzi za tekstem/przedmiotem obracając głowę, a nie wodząc oczami).
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Różnicowanie sensoryczne - na co zwrócić uwagę?
Wartość odnośnika: R-nicowanie-sensoryczne---na-co-zwr-ci-uwag--11
Różnicowanie sensoryczne - na co zwrócić uwagę?
Różnicowanie sensoryczne (dyskryminacja sensoryczna) to zdolność do interpretowania oraz rozróżniania informacji w układzie sensorycznym. W obrębie układu dotykowego pozwala zawiązać supeł, czy zapiąć suwak bez konieczności patrzenia na własne dłonie.
W obrębie układu słuchowego pomaga wychwycić różnicę między głoskami [k] i [g], tak jak w słowach „koło”, „goło”. W obrębie układu wzrokowego pozwala rozróżniać litery „b” i „d”. W zaburzeniach różnicowania sensomotorycznego zdolność do rozróżniania podobnych wrażeń może być zaburzona w obrębie jednego lub więcej układów: dotykowego, wzrokowego, słuchowego, smakowego, węchowego, percepcji ruchu ciała (układ przedsionkowy lub/i proprioceptywny) lub percepcji doznań narządów wewnętrznych (interocepcja).
Niepokojące zachowania świadczące o występowaniu trudności w tym zakresie podejrzewamy, gdy dziecko:
-
nie potrafi wskazać, która część ciała została dotknięta kiedy nie kontrolował dotknięcia wzrokiem;
-
nie potrafi wykonać prostych, znanych zadań ruchowych bez kontroli wzroku,
-
nie czuje, że spadają mu spodnie, zawinęła się bluza czy koszula,
-
nie dostosowuje siły do zadania, niszczy zabawki zupełnie przypadkowo, łamie kredki i ołówki, robi kleksy przez kilka kartek w zeszycie;
-
myli głoski i podobnie brzmiące słowa,
-
myli podobne kształty, wzory, litery,
-
ma trudności w ułożeniu ciała zgodnie z instrukcja bez kontroli wzroku (np. stań, złącz stopy, dotknij nosa itp.),
-
nie rozróżnia smaków/zapachów, kiedy nie widzi co je/wącha, wszystko smakuje/pachnie dziecku tak samo,
-
nie rozróżnia sygnałow płynących z ciala: chce mi się pić/jeść/iść do toalety
-
nie rozróżnia zbliżonych emocji: jestem zły/smutny/przestraszony.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Zaburzenia SI – jak wygląda diagnoza?
Wartość odnośnika: Zaburzenia-SI-jak-wygl-da-diagnoza--12
Zaburzenia SI – jak wygląda diagnoza?
Diagnoza zaburzeń integracji sensorycznej zwykle rozpoczyna się od wywiadu z rodzicami, wypełnienia przez nich szczegółowego kwestionariusza, a następnie szczegółowej obserwacji zachowań dziecka w różnych sytuacjach i w trakcie wykonywania specjalnie przygotowanych ćwiczeń.
Następnie terapeuta SI przeprowadza specjalistyczne testy, oceniając reakcje na bodźce i analizując wyniki przy użyciu standaryzowanych narzędzi. Zebrane dane pozwalają określić czy występują problemy z modulacją sensoryczną, w jakim obszarze i jaki mają charakter (nad- czy podwrażliwoścp).
Dzięki takiej diagnozie terapeuta może stworzyć spersonalizowany plan terapii SI, dostosowany do indywidualnych potrzeb i trudności dziecka.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Literatura i źródła - zaburzenia integracji sensorycznej
Wartość odnośnika: Literatura-i-r-d-a---zaburzenia-integracji-sensorycznej-13
Literatura i źródła - zaburzenia integracji sensorycznej
- „Dziecko, a integracja sensoryczna” A. Jean Ayres, wyd. Harmonia Uniwersal, Gdańsk 2022
- „Dzieci w świecie doznań. Jak pomóc dzieciom z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego” Lucy Jane Miller, wyd. Harmonia Uniwersal Gdańsk 2016
- „Integracja sensoryczna, a przetwarzanie sensoryczne. Podręcznik”, Redakcja naukowa: Ewa Emich-Widera, Iwona Palicka, Olga Przybyla, Beata Kozek, wyd. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2024
- „Rozpoczynanie terapii integracji sensorycznej” Bonnie Arnwine, wyd. Harmonia Uniwersal, Gdańsk 2021
Umów się na konsultację

Przeczytaj, jak wygląda diagnoza SI
Dowiedz się więcej o integracji sensorycznej

Integracja sensoryczna
Integracja sensoryczna – na czym polega diagnoza i terapia SI?

Diagnoza
Jak wygląda proces diagnozy SI i opinia opisowa integracji sensorycznej?

Integracja sensoryczna
Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci – jak je rozpoznać?
