Widget przeznaczony do wyświetlania podstawowych informacji o artykule. Aby edytować te informacje przejdź do podstawowej edycji.

Metoda NDT Bobath – czym jest i co rodzic powinien o niej wiedzieć?

Mierzysz się z trudnościami rozwojowymi u swojego dziecka? Jeśli specjalista zasugerował Ci terapię NDT Bobath, to dobry znak – metoda jest nie tylko popularna, ale również skuteczna. Warto jednak dowiedzieć się o niej jak najwięcej. Przede wszystkim dlatego, że Ty, jako rodzic, również będziesz zaangażowany w proces rehabilitacji. Sprawdź, co warto wiedzieć na temat NDT Bobath.

AKTUALIZACJA: 20 października, 2024
Metoda NDT Bobath – czym jest i co rodzic powinien o niej wiedzieć?
Anna Dziad
WERYFIKACJA MERYTORYCZNA

Anna Dziad

Spis treści

Wszystkie elementy spisu treści zostaną pobrane i wyświetlone automatycznie na podstawie uzupełnionych danych w widgetach "Rozdział"

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

NDT Bobath - co to za metoda?

Wartość odnośnika: NDT-Bobath---co-to-za-metoda--

NDT Bobath - co to za metoda?

Co robią rodzice, którym lekarz lub fizjoterapeuta rekomenduje rozpoczęcie terapii NDT Bobath u dziecka? W pierwszej kolejności szukają informacji na temat tej metody.

Nie ma w tym nic dziwnego – osoby, które miały wcześniej do czynienia z tematem fizjoterapii, mogą nie wiedzieć, czym jest NDT Bobath, nazywa czasem również Bobath concept. Metoda, choć powszechnie wykorzystywana przez fizjoterapeutów, może niewiele mówić laikom.

 

Czym jest Bobath concept?

 

Najkrótsze, ale wiele mówiące wyjaśnienie to: terapia neurorozwojowa. Właśnie to odróżnia NDT Bobath od wielu innych metod rehabilitacji – choć nie widać tego na pierwszy rzut oka, skupia się nie tylko na usprawnianiu narządów ruchu, ale również na poprawie pracy układu nerwowego.

 

Opiera się w każdym przypadku na indywidualnej ocenie pacjenta – przy użyciu różnych testów, zgodnie z aktualną wiedzą naukową; ocenie ilościowej i jakościowej podlega postawa, wzorce ruchowe, a za tym idzie funkcja i ruch, napięcie mięśniowe oraz przetwarzanie sensoryczne. Celem terapii u niemowląt jest uwalnianie naturalnego toru rozwojowego za pomocą indywdualnie dobranych interwencji terapeutycznych. Rehabilitant dąży też do możliwego ograniczenia nietypowych wzorców i wspiera wzorce najbardziej optymalne i efektywne w oparciu o indywidualną ocenę małego dziecka.

 

Najważniejsze wyróżniki tej metody to:

  • założenie, że mózg jest plastycznym narządem, który dzięki terapii nabywa nowe lub odzyskuje utracone na skutek urazu czy zaburzenia umiejętności;
  • dążenie do zapewnienia osobie rehabilitowanej możliwości jak najbardziej wszechstronnego, optymalnego rozwoju w oparciu o indywidualnie wybrane cele funkcjonalne, 
  • aktywizowanie poprzez ćwiczenia całego ciała, a nie tylko wybranych kończyn, bazując na znajomości funkcjonowania ciała i rozumieniu go jako systemu połączonych ze sobą układów,
  • konieczność udziału w terapii rodziców i opiekunów – aby terapia była skuteczna, muszą oni wykonywać ćwiczenia w domu i wspierać rozwój dziecka np. podczas czynności pielęgnacyjnych – udział rodziców i zaaranżowanie otoczenia pacjenta jest kluczowe dla utrwalania i wspierania efektów terapii

Jak wygląda terapia NDT Bobath w praktyce? 

 

Fizjoterapeuta w trakcie sesji aktywizuje poprzez ćwiczenia całe ciało dziecka, odpowiednio pobudzając ruch dziecka. Z czasem mózg dziecka zaczyna rozpoznawać je jako najbardziej optymalne, przejmując je jako prawidłowe wzorce ruchu i postawy. Może to uwolnić naturalny, spontaniczny (prawidłowy rozwój), dzięki wykorzystaniu zdobywanych umiejętności. Dzięki temu dalsza pomoc specjalisty często może nie być już konieczna.

 

My nie uczymy ruchów, lecz umożliwiamy ich wykonanie.

Karel Bobath

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Czy NDT Bobath to nowa metoda? Jak powstała?

Wartość odnośnika: Czy-NDT-Bobath-to-nowa-metoda-Jak-powsta-a--1

Czy NDT Bobath to nowa metoda? Jak powstała?

Połączenie usprawniania funkcji ruchowych poprzez wpływanie na napięcie mięśni i hamowanie nieprawidłowych odruchów jest znane już od lat 40. XX wieku. Prekursorami tej metody było niemieckie małżeństwo żyjące w Wielkiej Brytanii: fizjoterapeutka Berta Bobath i neurolog Karel Bobath.

 

Co ciekawe, Berta jeszcze w Niemczech uczyła się tańca i gimnastyki. Dzięki temu dobrze znała i rozumiała zagadnienia związane z ruchem, pracą mięśni, doceniała także znaczenie relaksu. Z czasem Berta i Karel Bobath zaczęli wykorzystywać swoje metody w praktyce. Przełomowym momentem okazał się sukces ich terapii w przypadku znanego malarza Simona Elwesa, który przeszedł udar.

 

Założenia teoretyczne i praktyczne wypracowane przez małżeństwo Bobath stały się podstawą do stworzenia nowej metody rehabilitacji. Największy wkład w tę pracę miały dwie Szwajcarki: fizjoterapeutka Mary Quinton oraz lekarka Elsbeth Kong. Rozszerzyły metodę Berty i Karla Bobath o leczenie neurorozwojowe, które ma największe znaczenie w przypadku rehabilitacji niemowląt i małych dzieci.

Twórczynie wykorzystywanej na całym świecie terapii miały także swój udział w jej wdrożeniu w Polsce. To właśnie Mary Quinton i Elsbeth Kong przeprowadziły w 1988 r. pierwszy w naszym kraju kurs pokazujący stosowanie NDT Bobath. Można więc powiedzieć, że nasi rodzimi specjaliści uczyli się od najlepszych! 


Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

NDT Bobath a nauka

Wartość odnośnika: NDT-Bobath-a-nauka-2

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zasady stosowania u dzieci

Wartość odnośnika: Zasady-stosowania-u-dzieci-3

Główne zasady stosowania metody NDT Bobath u dzieci

To, w jaki sposób fizjoterapeuta będzie prowadził terapię u danego dziecka, zależy od konkretnego przypadku: od zaburzeń lub choroby pacjenta, stanu rozwoju, a także możliwości i wieku. Są jednak pewne zasady, którymi specjaliści zawsze kierują się przy pracy tą metodą i przy dobieraniu ćwiczeń do wykonywania w gabinecie i w domu.

 

Rodzice, których dziecko będzie rehabilitowane metodą NDT Bobath, powinni wiedzieć, że:

  • Liczy się czas. Im wcześniej rozpocznie się rehabilitację, tym większa szansa, że uniknie się utrwalania nieprawidłowych ruchów i postawy oraz ich wpływu na różne części ciała. To dlatego NDT Bobath tak często stosuje się u niemowląt, a nawet u noworodków.
  • NDT Bobath to terapia prowadzona 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu – a nie tylko w gabinecie fizjoterapeuty. W terapii wykorzystuje się także elementy z codziennego otoczenia małego pacjenta.
  • Działania fizjoterapeuty są dostosowane do możliwości i ograniczeń dziecka.
  • NDT Bobath to terapia bez bólu – specjalista wykonuje z dzieckiem ćwiczenia, dbając o nie zaburzanie jego poczucia bezpieczeństwa i uważnie śledząc jego reakcje. Terapia może nie być dla dziecka czymś miłym, a ćwiczenia mogą być wymagające, ale założenie terapeutów w tym nurcie jest, unikanie negatywnego wpływu na psychikę dziecka. Proces terapeutyczny nie może powodować traumy i doprowadzać do wytwarzania u dziecka reakcji stresowych.
  • NDT Bobath oddziałuje na normalizację napięcia mięśniowego – zarówno wtedy, gdy jest ono obniżone, jak i wzmożone. Terapia zakłada aktywizowanie porażonej lub nieprawidłowo rozwijającej się strony (np. w przypadku asymetrii).
  • Terapeuci NDT wykorzystują czasem sprzęt ortopedyczny – jest on bardzo istotnym elementem terapii, pozwala utrwalać efekty terapii, zapobiega przykurczom i często wpływa na osiągnięcie założonych celów. 
  • Celem terapii jest – w przypadku dzieci zdrowych – osiągnięcie optymalnego rozwoju, a w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami, zapewnienie im jak największej możliwej samodzielność i uczestnictwo w życiu społecznym.
  • Jak w każdej terapii, ważnym elementem jest śledzenie postępów i ewaluacja oraz odnoszenie się do założonych celów. 

Terapia za pomocą metody NDT Bobath przynosi zazwyczaj efekty w postaci poprawy sprawności ruchowej dziecka, ale nadrzędny cel jest nieco inny. Dzięki ćwiczeniom z terapeutom i opiekunami, dziecko powinno nabyć i utrwalić prawidłowe wzorce ruchowe, lub takie, które są jak najbardziej zbliżone do prawidłowych. 

W ten sposób NDT Bobath wpływa na prawidłowy rozwój dziecka nie tylko w czasie rehabilitacji, ale również później, gdy nie korzysta już ze wsparcia specjalisty. Pacjent zyskuje maksimum samodzielności (dostępnej w konkretnym przypadku) i większe możliwości uczestniczenia w życiu społecznym – np. w przedszkolu, a potem w szkole.


Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Skuteczność metody

Wartość odnośnika: Skuteczno-metody-4

Skuteczność metody NDT Bobath

Wspominaliśmy o tym, że badania naukowe na temat NDT Bobath prowadzi się również w Polsce. Jedno z nich dotyczyło skuteczności takiej terapii w przypadku małych pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym. 

Badania przeprowadzono wśród 30 dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6 lat, rehabilitowanych w Uniwersyteckim Dziecięcym Szpitalu Klinicznym w Białymstoku. Wszystkie były poddawane terapii z dużą częstotliwością, zarówno w gabinecie, jak i w domu. Ankietowanie rodzice wskazali, że dzięki stosowaniu NDT Bobath doszło do:

  • poprawy równowagi (22%);
  • poprawy koordynacji ruchowej (20%);
  • wyrównania napięcia mięśniowego (17%);
  • korekcji postawy ciała (15%);
  • zwiększenia samodzielności w wykonywaniu czynności dnia codziennego (11%).

94% rodziców stwierdziło, że po 12 miesiącach prowadzenia terapii rozwój psychoruchowy dziecka poprawił się. W 3% przypadków oceniono go nawet jako bardzo dobry, czyli odpowiedni do wieku dziecka.

 

Wyniki badań pokazują jeszcze jedną ważną kwestię: najlepsze wyniki udało się uzyskać u dzieci, które były rehabilitowane systematycznie, a także tam, gdzie terapię rozpoczęto wcześnie, w wieku poniżej 1 roku. To dowód na to, jak istotna jest jak najszybsza diagnoza i podjęcie leczenia – nie tylko w tak poważnych przypadkach, jak mózgowe porażenie dziecięce, ale również w przypadku obniżonego lub wzmożonego napięcia mięśniowego czy asymetrii ułożeniowej u niemowląt.


Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

U kogo stosuje się NDT Bobath?

Wartość odnośnika: U-kogo-stosuje-si-NDT-Bobath--5

U kogo stosuje się NDT Bobath? Czy to metoda tylko dla dzieci?

NDT Bobath jest skuteczna zarówno u niemowląt i małych dzieci, ale też u dzieci większych, nastolatków i dorosłych. Jednym słowem – jest to metoda bardzo uniwersalna. W zależności od wieku osoby, terapię prowadzi się jednak inaczej. 

 

U dzieci kluczowa jest rola rodziców i opiekunów (szczególnie w przypadku dużego stopnia uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego – OUN), którzy, po odpowiednim przeszkoleniu, mogą być całodobowym wsparciem w terapii.

 

Inny jest również główny cel rehabilitacji metodą NDT Bobath u najmłodszych i u dorosłych. Cel jest indywidualnie dostosowywany do kontekstu, ale zazwyczaj:

  • w przypadku dzieci celem jest rozwijanie umiejętności ruchowych i osiągnięcia optymalnego przetwarzania sensorycznego w momencie najbardziej intensywnego rozwoju mózgu i jego neuroplastyczności,
  • u osób dorosłych cel to najczęściej przywrócenie umiejętności, które zostały utracone np.: w wyniku udaru czy innej choroby.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Wskazania do terapii i rehabilitacji

Wartość odnośnika: Wskazania-do-terapii-i-rehabilitacji-6

Wskazania do terapii i rehabilitacji metodą NDT Bobath

Kiedy stosować metodę NDT Bobath? Fizjoterapeuci i lekarze najczęściej zalecają ją w sytuacji, gdy małe dziecko jest w tzw. grupie ryzyka oraz w przypadku różnego zaburzeń OUN. 

Terapia NDT Bobath jest zalecana w przypadku niemowląt i dzieci:

  • z obniżonym lub wzmożonym napięciem mięśniowym;
  • z asymetrią ułożeniową tułowia i głowy;
  • z dziecięcym porażeniem mózgowym;
  • urodzonych przedwcześnie (u takich dzieci często pojawia się wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe, nieprawidłowe odruchy, a także asymetria); są to często dzieci w grupie ryzyka MPD, które wymagają bardziej wnikliwej obserwacji i opieki;
  • z przepukliną oponowo-rdzeniową;
  • z chorobami nerwowo-mięśniowymi, np. SMA;
  • z uszkodzeniami układu nerwowego, np. powstałymi podczas porodu;
  • z wadami genetycznymi, np. zespołem Downa czy zespołem Retta;
  • z opóźnionym rozwojem ruchowym; 
  • mam, które w trakcie ciąży miały zaburzenia łożyska, tarczycy, stan przedrzucawkowy, infekcje i krwawienia.

W przypadku dorosłych wskazaniami do rehabilitacji metodą NDT są głównie urazy, przebyte udary lub inne uszkodzenia OUN, spastyczność lub obniżone napięcie mięśni.


Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Kto może prowadzić terapię?

Wartość odnośnika: Kto-mo-e-prowadzi-terapi--7

Kto może prowadzić terapię NDT Bobath?

Zanim podejmiesz decyzję o współpracy ze specjalistą, sprawdź jego kwalifikacje. Terapii metodą NDT Bobath nie może prowadzić dowolny lekarz czy fizjoterapeuta. Uprawnione do tego są wyłącznie osoby, które ukończyły kurs na odpowiednim poziomie:

  • Kurs podstawowy NDT Bobath, przeznaczony dla fizjoterapeutów, logopedów, lekarzy, terapeutów zajęciowych pracujących z dziećmi z mózgowym porażeniem dziecięcym, z co najmniej rocznym stażem pracy z dziećmi.
  • Kurs NDT Bobath Baby dla osób, które ukończyły kurs podstawowy i chcą poszerzyć wiedzę o kwestie związane z terapią niemowląt i małych dzieci.
  • Kurs NDT Bobath Baby Advanced, uzupełniający treści pozostałych kursów o kwestie związane z oceną niemowląt oraz wczesną interwencją.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Rola rodziców i opiekunów

Wartość odnośnika: Rola-rodzic-w-i-opiekun-w-8

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

NDT Bobath czy metoda Vojty?

Wartość odnośnika: NDT-Bobath-czy-metoda-Vojty--9

NDT Bobath czy metoda Vojty? Czym różnią się te metody?

To pytanie musiało pojawić się w tym artykule – także dlatego, że bardzo często zadają je sobie rodzice, których dziecko ma być poddawane rehabilitacji. Metoda Vojty to inna popularna metoda stosowana u niemowląt i małych dzieci. Jest to skuteczna – w niektórych przypadkach –  metoda, chociaż różni się bardzo założeniami podstawowymi i sposobem dążenia do celu.

 

Ze względów na założenia dotyczące podejścia do dziecka, w Fiklonie stosujemy metodę NDT Bobath – jeśli chcesz dowiedzieć się dlaczego, porozmawiaj z naszymi terapeutami. 

Bibliografia i literatura na temat NDT Bobath

Możemy polecić kilka pozycji, dzięki którym pogłębisz wiedzę na temat tej metody. Oto krótka bibliografia:

  1. Borkowska Z., Szwiling Z., Metoda NDT-Bobath. Poradnik dla rodziców, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
  2. Bagnowska K., Czynniki wpływające na skuteczność rehabilitacji metodą NDT-Bobath u dzieci urodzonych przedwcześnie, Nowa Pediatria, nr 2/2014, s. 63-71.
  3. Bagnowska K., Skuteczność metody NDT-Bobath w terapii dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym  w opinii rodziców, Nowa Pediatria, nr 4/2014, s. 132-140.
  4. Mikołajewska E., Mikołajewski D., Metoda Bobath w rehabilitacji dzieci i dorosłych, Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, nr 1/2016, s. 7-23.
  5. Polskie Stowarzyszenie NDT-Bobath, Metoda NDT-Bobath, https://www.ndt-bobath.pl/metoda-ndt-bobath-2/, dostęp z 11.01.2024.