Co może robić, gdy dziecko nie je? W jaki sposób można próbować zachęcać dziecko do jedzenia nowych pokarmów i sprawdzić, że zacznie poznawać nowe smaki, a przy tym nie zwariować i nie podporządkować temu zagadnieniu całego życia rodzinnego?

Nie ma jednego, idealnego i prostego rozwiązania, ale na szczęście mamy trochę doświadczeń i dobrych rozwiązań. 

Wspólny stół

Bardzo wiele rodzin zapomina jak ważne jest wspólne jedzenie. Coś, co w dietetycznym żargonie określamy jako „wspólny stół”. Posiłki spożywane są w różnych porach, nie są okazją do bycia razem, rozmowy i celebrowania wspólnego czasu. Jemy na sofie, na fotelu, przed telewizorem albo  w ogóle w pośpiechu, nad zlewem. 

Nie sprzyja to oczywiście budowaniu właściwych nawyków, odpowiedniej atmosfery.poczucia bezpieczeństwa i przynależności czy modelowania zachowań. Jedzenie staje się mechaniczną czynnością, która ma za zadanie dostarczyć odpowiedniej ilości kalorii, ale odarta jest ze wszystkich innych znaczeń – emocjonalnego, psychologicznego, kulturowego. 

Dlatego nasi dietetycy zachęcają do refleksji i próby podjęcia wysiłku, żeby przynajmniej część posiłków spożywać wspólnie, spokojnie, przy stole. Dać sobie czas na rozmowę i oswajanie się z jedzeniem. Dzielenie się doświadczeniem smakowymi, docenianiem wysiłku włożonego w przygotowanie jedzenia, rozmowy o preferencjach – tym co smakuje albo nie i dlaczego.

To prosty – w teorii – zabieg, który daje przestrzeń do poznawania i eksperymentowania, szczególnie wtedy, gdy dziecko staje się coraz starsze i coraz bardziej świadome otoczenia. 

Angażowanie w zakupy i przygotowywanie posiłków

Dzieci uwielbiają być angażowane w rodzinne zadania. Daje im to poczucie przynależności oraz uczą się przy tym nowych rzeczy. Wiemy, że zakupy z dziećmi bywają wyzwaniem. Jednak podczas ich robienia, dzieci mają okazję zobaczyć wiele różnych artykułów oraz poznać proces zakupowy. To również świetna okazja do rozmowy o dostępnych produktach. Dzieci mają szansę dotknąć, zobaczyć i samodzielnie włożyć jedzenie do koszyka. A to już kolejny krok przybliżający do akceptacji nowości.

Angażowanie w rozpakowywanie zakupów to również forma oswajania. Być może właśnie wtedy dziecko dotknie po raz pierwszy papryki? 

Jednym z naszych ulubionych sposobów na oswajanie z jedzeniem oraz naukę o nim, jest wspólne gotowanie. Gotowanie to prawdziwa uczta sensoryczna! Można dotknąć, powąchać, zgnieść, pokroić – a nawet spróbować.

Dla dziecka papryka w całości, pokrojona w paski a zmiksowana w sosie – to 3 różne papryki. Dzięki uczestniczeniu w procesie przygotowania posiłku, dziecko ma okazję zobaczyć jak produkty zmieniają swój wygląd i zapach. Ma szansę doświadczyć jedzenia całym sobą – tak, brudzenie bardzo wskazane (szczególnie u dzieci z zaburzeniami SI).

Dodatkowo, dziecko czuje również przynależność do sfery przygotowywania posiłków a nie jest tylko biernym odbiorcą. Ale uwaga – to, że dziecko przygotuje dany posiłek, nie oznacza, że go zje. To często budzi frustrację i niezrozumienie wśród opiekunów.

Jeśli wspólne gotowanie to dla Ciebie za duże wyzwanie, możesz zapisać dziecko na zajęcia kulinarne. Natomiast w domu warto zaangażować je w proces przygotowania stołu do jedzenia – np. nałożenia sztućców.

Oswajanie przez zabawę

Oswajanie z nowymi produktami, poza kuchnią, świetnie sprawdza się w formie zabawy. Dzieci przez zabawę uczą się najwięcej i wtedy możemy dowiedzieć się sporo na temat preferencji smakowych naszej pociechy oraz dokonywanych wyborów żywieniowych. 

Jakie zabawy są dobrą opcją? Tak naprawdę każda, jaka przyjdzie Wam do głowy! Z naszej praktyki polecamy:

• czytanie książeczek związanych z tematyką jedzenia,
• gry,
• wyklejanki,
• kolorowanki,
• puzzle,
• zabawa w sklep,
• zabawa w gotowanie / kuchnię,
• przesypywanie kaszy itd.

Atmosfera przy stole

Jeśli już uda nam się wspólnie usiąść do stołu, niezwykle ważna jest też atmosfera. To, w jaki sposób dziecko je, nie powinno być przedmiotem rozmowy czy komentarzy. Tworzy to niepotrzebną presję i buduje nieprzyjemne skojarzenia.

Można oczywiście o jedzeniu rozmawiać, zwracać uwagę dziecka na różne smaki, wygląda produktów, zachęcać je łagodnie i podpowiadać, samemu pokazując, w jaki sposób można jedzeniem się cieszyć (np. “ooo ale chrupiąca ta papryka! Ciekawe czy Twoja też tak chrupie?”, “bardzo lubię to mięso, jest takie soczyste i mięciutkie”). W żadnym wypadku nie powinno się piętnować sposobu czy ilości spożytego jedzenia.

Posiłek jest okazją do omówienia bieżących spraw, doświadczeń czy planów na dzień, żartowania czy opowiadania sobie historii. Dziecko zaciekawione tym, co dzieje się przy stole będzie miało więcej ochoty i przestrzeni do tego, żeby spokojnie jeść posiłek i będzie czuło się bezpiecznie. 

Poczucie bezpieczeństwa

Poczucie bezpieczeństwa to bardzo ważny element. Jeśli dziecko jest krytykowane, jeśli komentowany jest sposób odżywiania czy ilość jedzenia, którą dziecko ma na talerzu, jeśli próbuje się je zawstydzić, szantażować („mamusia się tak stara, tak się męczyła”) to zaburza to podstawowe poczucie bezpieczeństwa i komfort, który jest konieczny, żeby w swobodny sposób się odżywiać i doświadczać jedzenia. 

Bardzo źle działają też na dzieci różne zabiegi, które mają je skłonić do jedzenia – karmienie na siłę, przekarmianie, „wpychanie na siłę”. Dziecko potrafi nam zasygnalizować, gdy już nie jest głodne. Jeśli mimo to, naciskamy, posiłki zaczynają kojarzyć się z polem bitwy i nieprzyjemnym momentem dnia.

Dziecko, które czuje presję i ma poczucie, że jego autonomia jest zagrożona, może odmawiać jedzenia z przyczyn psychologicznych. 

Zachęcaj do eksperymentowania

Daj wybór (ograniczony) i nie zmuszaj. Dzieci są z natury ciekawe. Dawaj też dobry przykład swoim talerzem. Najpotężniejszym mechanizmem uczenia się gatunku homo sapiens jest naśladowanie. Młode osobniki uczą się przez modelowanie. Jeśli sami jemy z przyjemnością, wybieramy różne składniki, eksperymentujemy i jemy w sposób optymalny – przy stole, budując zróżnicowaną dietę – to dziecko w naturalny sposób uczy się właściwych nawyków żywieniowych przez obserwację. 

Unikaj za to zmuszania czy wywierania presji, chwalenia dziecka, nagradzania, karania czy innych podstępów, które mają je skłonić do zjedzenia „jeszcze jednej łyżeczki”. Krótkotrwały efekt, który osiąga się takim zachowaniem i spokojniejsze sumienie rodzicielskie, nie są warte wytwarzania nawyków, które w przyszłości będą działały na niekorzyść dziecka.