Widget przeznaczony do wyświetlania podstawowych informacji o artykule. Aby edytować te informacje przejdź do podstawowej edycji.
Orzeczenia a opinie psychologiczne – czym różnią się te dokumenty i do czego uprawniają?Większość rodziców małych dzieci prędzej czy później otrzyma różnego rodzaju dokumenty wystawiane przez specjalistów rozwojowych - opinie psychologiczne, orzeczenia, diagnozy. Opisujemy, czym się te dokumenty różnią i podpowiadamy, jak rodzice i dzieci mogą z nich korzystać.
AKTUALIZACJA: 15 listopada, 2024
WERYFIKACJA MERYTORYCZNA
Magdalena Medyńska
Spis treści
Wszystkie elementy spisu treści zostaną pobrane i wyświetlone automatycznie na podstawie uzupełnionych danych w widgetach "Rozdział"
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Jak rozumieć opinie i orzeczenia?
Wartość odnośnika: Jak-rozumie-opinie-i-orzeczenia--
Jak rozumieć opinie i orzeczenia?
Dla rodziców, których dzieci otrzymują opinię lub orzeczenie, te określenia mogą brzmieć jak synonimy – ale tak traktować można je tylko w mowie potocznej. Formalnie to dwa zupełnie różne rodzaje dokumentów, wydawane w innych przypadkach i niosące za sobą inne konsekwencje, ale także i różne możliwości otrzymania wsparcia.
Kto i kiedy zatem wydaje zatem opinię psychologiczną, a kiedy orzeczenie, jakie zalecenia dla rodziców i szkoły można w nich znaleźć i do czego uprawniają?
Orzeczenie, opinia – dokument dla rodziców, dla szkoły czy dla dziecka?
Wniosek o wydanie opinii psychologicznej lub orzeczenia mogą złożyć rodzice lub prawni opiekunowie. Samo dziecko również ma do tego prawo – ale tylko wówczas, gdy ukończy już 18 lat. Szkoła czy inna placówka nie mogą wnioskować o przebadanie swojego ucznia.
W praktyce często to nauczyciele zauważają nieprawidłowości i zgłaszają rodzicom, by zdiagnozować dziecko w poradni psychologiczno-pedagogicznej, nie mają jednak prawa ich do tego zmuszać.
Teoretycznie może się zdarzyć, że poradnia psychologiczno-pedagogiczna wystawi opinię lub orzeczenie, a szkoła nigdy się o tym nie dowie. W praktyce jednak takie działania ze strony rodziców byłyby nieuzasadnione – zarówno w orzeczeniu, jak i w opinii, znajdują się cenne wskazówki dla nauczycieli, pedagogów i psychologów.
Szkolni specjaliści dowiadują się z tych dokumentów, jak mogą (i powinni) dostosować warunki do nauki, jaką pomoc psychologiczną zapewnić czy jak pracować z uczniem na co dzień.
Dziecko może otrzymać wsparcie w postaci nauczyciela wspomagającego czy wydłużonego czasu na napisanie sprawdzianów lub egzaminów. Dla szkoły orzeczenie jest podstawą do otrzymania dodatkowych środków na zapewnienie uczniowi lepszych warunków nauki, dostosowanych do jego potrzeb.
Nawigator rodzicielski
Jeśli nie wiesz, od czego zacząć, masz wątpliwości albo otrzymałeś właśnie diagnozę i nie wiesz, co dalej, pozwól naszej ekspertce skierować Cię na właściwą drogę i pomóc się odnaleźć.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Podstawowe różnice pomiędzy opinią a orzeczeniem
Wartość odnośnika: Podstawowe-r-nice-pomi-dzy-opini-a-orzeczeniem-1
Podstawowe różnice pomiędzy opinią a orzeczeniem
Oba rodzaje dokumentów mogą wydawać się podobne, ale mają różny status: orzeczenie, w odróżnieniu od opinii, ma formę decyzji administracyjnej pierwszej instancji.
Nie oznacza to jednak, że którykolwiek z nich jest mniej ważny – zarówno w przypadku opinii, jak i orzeczenia, szkoła lub inna placówka powinny zastosować się do znajdujących się w nich zaleceń.
Zakres tych zaleceń jest jednak nieco inny. W przypadku opinii mogą one dotyczyć np.:
- stosowania aktywizujących metod pracy;
- włączania dziecka w życie w grupie;
- reagowania w sytuacjach trudnych.
Orzeczenia dotyczą najczęściej:
- potrzeby kształcenia specjalnego;
- potrzeby objęcia ucznia nauczaniem indywidualnym;
- potrzeby organizacji zajęć rewalidacyjnych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną.
Orzeczenia i opinie wydaje się w różnym trybie, z udziałem różnych grup specjalistów.
W przypadku orzeczenia konieczne jest powołanie zespołu orzekającego w PPP (poradni psychologiczno-pedagogicznej) – szczegółowo opiszemy to jeszcze w dalszej części artykułu.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Orzeczenie poradni psychologiczno-pedagogicznej a orzeczenie o niepełnosprawności
Wartość odnośnika: Orzeczenie-poradni-psychologiczno-pedagogicznej-a-orzeczenie-o-niepe-nosprawno-ci-2
Orzeczenie poradni psychologiczno-pedagogicznej a orzeczenie o niepełnosprawności
W polskim systemie prawno-administracyjnym funkcjonują dwa rodzaje orzeczeń, które wydaje się w przypadku dzieci. Są to dwa zupełnie różne dokumenty. Pierwszy rodzaj to orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydawane przez zespół orzekający w poradni psychologiczno-pedagogicznej (PPP). Drugim rodzajem jest orzeczenie o niepełnosprawności – wydaje je powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności.
Posiadanie jednego orzeczenia nie wyklucza posiadania drugiego. Ważne jest jednak, by pamiętać, że orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ma zastosowanie wyłącznie w edukacji.
Nawet jeśli u dziecka stwierdzono niepełnosprawność, orzeczenie z poradni nie wystarczy, by korzystać z pełni udogodnień i ulg. Do tego potrzebne jest orzeczenie o niepełnosprawności – tylko na jego podstawie można otrzymać np. zniżki w komunikacji zbiorowej czy dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Kto wystawia opinię lub orzeczenia: psycholog, psychiatra, pedagog?
Wartość odnośnika: Kto-wystawia-opini-lub-orzeczenia-psycholog-psychiatra-pedagog--3
Kto wystawia opinię lub orzeczenia: psycholog, psychiatra, pedagog?
Proces diagnozowania dziecka w przypadku opinii i orzeczeń przebiega nieco inaczej. Do wystawienia opinii konieczne jest przeprowadzenie badania przez psychologa, pedagoga, ewentualnie logopedę.
W przypadku orzeczenia powołuje się specjalny zespół orzekający. W jego skład wchodzą:
- dyrektor poradni psychologiczno-pedagogicznej lub upoważniona przez niego osoba;
- psycholog;
- pedagog;
- ewentualnie: lekarz, pedagog specjalny lub inni specjaliści, których obecność jest potrzebna ze względu na specyficzne zaburzenia czy choroby u dziecka.
Warto wiedzieć, że rodzice również mają możliwość uczestniczenia w pracach zespołu, a także zgłaszania propozycji jego członków – można np. poprosić o możliwość udziału lekarza, który dobrze zna sytuację dziecka.
Konsultacja psychologiczna
Porozmawiaj z psychologiem dziecięcym, jeśli niepokoi Cię zachowanie Twojego dziecka.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
W jakich przypadkach najczęściej poradnie wydają opinie?
Wartość odnośnika: W-jakich-przypadkach-najcz-ciej-poradnie-wydaj-opinie--4
W jakich przypadkach najczęściej poradnie psychologiczno-pedagogiczne wydają opinie, a kiedy orzeczenia?
W przypadku opinii nie ma przepisów, które jednoznacznie wskazywałyby, kiedy można otrzymać taki dokument. Wniosek o jego wydanie składają rodzice i nie ma pod tym względem ograniczeń.
Można to zrobić zawsze, gdy ma się podejrzenia, że rozwój dziecka przebiega nieprawidłowo (a właściwie – odbiega od normy, bo szczególne zdolności także są powodem, dla którego warto ubiegać się o opinię i zalecenia dla szkoły). Uczeń, który otrzymuje opinię, nie musi mieć zdiagnozowanych zaburzeń, niepełnosprawności czy chorób.
Najczęściej wydaje się opinie w sprawie:
- specyficznych trudności w uczeniu się: dysleksji, dysgrafii, dyskalkulii, dysortografii;
- objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną;
- zindywidualizowanej ścieżki kształcenia;
- odroczenia spełniania obowiązku szkolnego;
- dostosowania wymagań do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia.
Lista przypadków, w których poradnia psychologiczno-pedagogiczna może wydać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, jest zamknięta, dokładnie określona w przepisach (rozporządzeniu MEN w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym) i obejmuje dzieci:
- niesłyszące;
- słabosłyszące;
- niewidome;
- słabowidzące;
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym;
- w spektrum autyzmu (w tym z zespołem Aspergera – choć obecnie odchodzi się już od tej nazwy na rzecz ogólnej kategorii: spektrum autyzmu właśnie);
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi;
- niedostosowane społecznie lub zagrożone takim niedostosowaniem.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Jak powinno wyglądać i co zawierać orzeczenie i opinia?
Wartość odnośnika: Jak-powinno-wygl-da-i-co-zawiera-orzeczenie-i-opinia--5
Jak powinno wyglądać i co zawierać orzeczenie i opinia?
W opinii wydawanej przez poradnię, powinny znaleźć się poniższe informacje:
- określenie typu dokumentu;
- kto go wydał;
- data i miejsce wydania;
- dane dziecka, jego rodziców i opiekunów oraz placówki, do której uczęszcza;
- treść opinii.
W każdym orzeczeniu powinny znaleźć się podstawowe informacje takie jak:
- określenie typu dokumentu;
- kto go wydał;
- data i miejsce wydania;
- skład zespołu orzekającego;
- dane dziecka, jego rodziców i opiekunów oraz placówki, do której uczęszcza;
- podstawa prawna.
Zalecenia, które znajdują się w orzeczeniu, są najczęściej podzielone na kilka części i dotyczą:
- warunków i form wsparcia ucznia umożliwiających realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia – tu pojawiają się przede wszystkim informacje dotyczące przystosowania miejsca pracy do potrzeb dziecka, zapewnienia możliwości ruchu lub odpoczynku, likwidacji barier architektonicznych, monitorowania pracy, sposobów komunikowania się z uczniem, metod motywowania, dostosowania tempa pracy do możliwości dziecka;
- celów rozwojowych: związanych z osiąganiem samodzielności, nauką podstawowych umiejętności szkolnych, pełnienia ról społecznych;
- celów terapeutycznych, np. kształtowania umiejętności radzenia sobie z emocjami, doskonalenia umiejętności komunikacyjnych, rozwijania samodzielności;
- działań ukierunkowanych na poprawę funkcjonowania: wspierania czynnego uczestniczenia w życiu szkoły, wzmacniania poczucia własnej wartości, motywowania do działania, pomocy w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji, integracji dziecka z rówieśnikami.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Opinia i orzeczenie w szkole - co powinna zrobić placówka?
Wartość odnośnika: Opinia-i-orzeczenie-w-szkole---co-powinna-zrobi-plac-wka--6
Opinia i orzeczenie w szkole: działania, które powinna podjąć placówka
Warto jeszcze raz podkreślić, że to, czy dokumenty trafią do szkoły, zależy wyłącznie od decyzji rodziców. Jakie są kolejne kroki w przypadku, gdy do placówki jest przekazywana opinia lub orzeczenie?
W przypadku opinii wygląda to następująco:
- Rodzice przekazują dokument – najczęściej wychowawcy, ale może to być również pedagog.
- Wychowawca lub pedagog zapoznają się z opinią, a następnie przekazują informacje wszystkim nauczycielom uczącym dziecko.
- Zespół ds. pomocy psychologiczno-pedagogicznej opracowuje arkusz z informacjami o dostosowaniu wymagań do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia, wraz z zalecanymi formami pomocy.
- Arkusz jest przedstawiany rodzicom, którzy powinni się z nim zapoznać i podpisać, aby wyrazić zgodę na proponowane formy wspierania dziecka.
Orzeczenie w placówce
W przypadku orzeczenia działania w szkole lub innej placówce wyglądają następująco:
- Rodzice przedstawiają dokument w wydziale oświaty miasta lub gminy, a także w szkole.
- Z orzeczeniem mają obowiązek zapoznać się wszyscy nauczyciele i inni specjaliści uczący dziecko.
- Zespół nauczycieli i specjalistów opracowuje dwa dokumenty:
WOPFU – wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania ucznia;
IPET – indywidualny plan edukacyjno-terapeutyczny.
W spotkaniach tego zespołu mają prawo uczestniczyć również rodzice (dyrektor powinien powiadamiać ich o terminach spotkań). Powinien on spotykać się z rodzicami nie mniej niż 2 razy w roku.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Orzeczenia i opinie – pytania rodziców
Wartość odnośnika: Orzeczenia-i-opinie-pytania-rodzic-w-7
Orzeczenia i opinie – najczęściej zadawane pytania
Jaki dokument otrzymuje się w przypadku: ADHD, spektrum autyzmu, dysleksji, dysgrafii, dyskalkulii, dysortografii?
Ze wszystkich wymienionych przypadków tylko otrzymanie diagnozy spektrum autyzmu kwalifikuje do otrzymania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. W pozostałych przypadkach: ADHD czy tzw. specyficznych trudności w uczeniu się dziecko może otrzymać opinię, która będzie zawierała zalecenia dotyczące dostosowania wymagań do indywidualnych możliwości ucznia czy wskazania dla nauczyciela.
Inaczej wygląda sytuacja, gdy powyższe zaburzenia współwystępują ze spektrum autyzmu czy niepełnosprawnością intelektualną. Wówczas orzeczenie może być wydane na tej podstawie.
W ostatnim czasie dużo dyskutuje się na temat braku możliwości uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego u dzieci z ADHD. Co za tym idzie, nie przysługuje im możliwość korzystania ze wsparcia nauczyciela wspomagającego, a szkoła nie otrzymuje dodatkowej subwencji.
Rodzice dzieci z ADHD starają się to zmienić – przykładem takich działań jest akcja „Walczymy o zmiany”, której organizatorzy zabiegają o zmianę przepisów.
W jakich przypadkach dziecku przysługuje pomoc nauczyciela wspomagającego?
Podstawą do otrzymania wsparcia nauczyciela wspomagającego (współorganizującego kształcenie, a w przedszkolu pomocy nauczyciela) jest zawsze orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Taki specjalista jest najczęściej wsparciem dla dzieci, u których stwierdzono:
- niepełnosprawności sprzężone;
- spektrum autyzmu;
- niedostosowanie społeczne;
- zagrożenie niedostosowaniem społecznym.
Który dokument uprawnia do nauczania indywidualnego?
Zalecenie nauczania indywidualnego może znaleźć się w orzeczeniu. Wynika to najczęściej z problemów zdrowotnych dziecka – wówczas dokument jest wystawiany na okres zwolnienia lekarskiego, nie dłużej niż na rok.
Otrzymanie orzeczenia nie jest jednak równoznaczne ze skierowaniem na nauczanie indywidualne. Zespół orzekający może zalecić inne formy wspierania dziecka, np. zajęcia rewalidacyjne czy resocjalizacyjne.
Kiedy warto zgłosić się z dzieckiem do poradni psychologiczno-pedagogicznej?
Wniosek o zbadanie dziecka i wydanie opinii warto złożyć zawsze, gdy rodzice mają poczucie, że rozwój ich syna lub córki przebiega w inny sposób niż u rówieśników. Nie zawsze musi to oznaczać nieprawidłowości. Opinię można uzyskać również w przypadku dzieci szczególnie uzdolnionych, wybiegających umiejętnościami ponad normę rozwojową dla danego wieku.
Czy opinię lub orzeczenie można uzyskać prywatnie?
Rodzice najczęściej zgłaszają się w sprawie uzyskania opinii lub orzeczenia do rejonowych poradni psychologiczno-pedagogicznych. Diagnoza w takich miejscach jest bezpłatna, trzeba jednak liczyć się przeważnie z nieco dłuższym czasem oczekiwania – na jedną poradnię przypada najczęściej co najmniej kilka szkół i przedszkoli.
W przypadku ubiegania się o opinię można tych kolejek uniknąć. Uprawnione do wystawiania takich dokumentów są również placówki prywatne (mające status niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej – NPPP) zatrudniające psychologów i pedagogów. Takie opinie również są wiążące dla szkoły czy przedszkola, a ich forma i zakres informacji są takie same jak w przypadku informacji z PPP.
Taka możliwość dotyczy tylko opinii. Orzeczenia nie można uzyskać w prywatnym gabinecie psychologicznym czy lekarskim. Taki dokument wystawia zespół orzekający, a te są powoływane wyłącznie w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
Prywatnie nie można otrzymać również orzeczenia o niepełnosprawności – instytucje inne niż powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności po prostu nie funkcjonują.
Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!
Bibliografia
Wartość odnośnika: Bibliografia-8
Bibliografia i materiały o opiniach i orzeczeniach psychologicznych
Zasady wydawania opinii i orzeczeń są szczegółowo opisane w kilku aktach prawnych – to właśnie tam najlepiej szukać wiarygodnych źródeł informacji na ten temat. Warto również odwiedzić stronę PPP, do której przypisana jest szkoła lub przedszkole dziecka. Wiele takich placówek wyjaśnia szczegółowo, w jakich przypadkach można otrzymać dany dokument i jakie zalecenia się w nim znajdują.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, Dz. U. 2017 poz. 1578, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170001578, dostęp z 7.03.2024.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 roku w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2017, poz. 1591 ze zm)., https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170001591, dostęp z 7.03.2024.
- Edukacja.gov.pl – Portal edukacji i nauki, Orzeczenie a opinia, https://edukacja.gov.pl/web/gov/orzeczenie-a-opinia, dostęp z 7.03.2024.
- Librus Rodzina, Jasińska M., Orzeczenie, opinia z poradni – prawa rodzica, zadania szkoły, https://portal.librus.pl/rodzina/artykuly/orzeczenie-opinia-z-poradni-prawa-rodzica-zadania-szkoly, dostęp z 7.03.2024.
- ePedagogika, Topolska K., Jak czytać orzeczenie z poradni psychologiczno-pedagogicznej? Sprawdź, co oznaczają zapisy, https://epedagogika.pl/zasady-i-zadania/jak-czytac-orzeczenie-z-poradni-psychologicznopedagogicznej-sprawdz-co-oznaczaja-zapisy-5876.html, dostęp z 7.03.2024.
- ePedagogika, Czarnocka M., Zalecenia w orzeczeniu wydanym przez poradnię, https://epedagogika.pl/ksztalcenie-i-wychowanie/zalecenia-w-orzeczeniu-wydanym-przez-poradnie-2259.html, dostęp z 7.03.2024.
Dowiedz się więcej o diagnozach
Umów się na konsultację
