ADOS 2 - jak wygląda badanie
ADOS 2 to narzędzie diagnostyczne stosowane w procesie diagnozy spektrum autyzmu. W zależności od wieku i kompetencji dziecka diagnosta dobiera różne elementy i moduły, które pozwalają ocenić zachowanie dziecka w różnych kontekstach poznawczych i społecznych. Badanie to przeprowadza psycholog posiadający potwierdzone certyfikatem uprawnienia.
Czym jest ADOS 2?
ADOS-2 to narzędzie psychologiczne, służące do pomiaru zachowań społecznych, umiejętności komunikowania się oraz zabawy u dzieci z podejrzeniem zaburzeń ze spektrum autyzmu. Na badanie za pomocą tego narzędzia składa się szereg prób umożliwiających obserwację charakterystycznych dla spektrum autyzmu (ASD – autistic spectrum disorder) nieprawidłowości w wymienionych obszarach rozwoju dziecka.
Powszechnie zaleca się, aby badanie autyzmu zgodnie z procedurą ADOS-2 stanowiło element szerszej diagnozy spektrum autyzmu, w tym obserwacji z udziałem lekarza psychiatry.
Pomimo możliwości szerokiego zastosowania, ADOS-2 ma pewne ograniczenia. Za pomocą tego narzędzia nie można na przykład badać osób z niepełnosprawnościami dotyczącymi np. słuchu czy wzroku.
Jak przebiega i ile trwa badanie narzędziem ADOS 2
oraz inne informacje praktyczne dotyczące przygotowania dziecka
Diagnoza składa się z 2 spotkań.
1.
Wywiad z rodzicami / opiekunami
Proces rozpoczyna się od wypełnienia przez opiekunów ankiety rozwojowej, która wysyłana jest przed spotkaniem.
Pierwsze spotkanie to konsultacja przeprowadzana przez psychologa z rodzicami. W trakcie tej rozmowy pogłębiamy zagadnienia opisane w ankiecie oraz zbierzemy informacje o funkcjonowaniu dziecka i przebiegu jego dotychczasowego rozwoju. Dokonujemy także wstępnej kwalifikacji do badania wystandaryzowanymi narzędziami diagnostycznymi.
Pierwsze spotkanie prowadzone jest tylko z rodzicem, aby nie omawiać problemów dziecka w towarzystwie dziecka.
Spotkanie wstępne trwa do 50 minut. Możliwe jest jego przeprowadzenie zdalnie.
2.
Obserwacja i badanie dziecka narzędziem diagnostycznym ADOS-2
W trakcie tego spotkania będziemy obserwować dziecko podczas swobodnej i kierowanej zabawy oraz prostych zadań, by ocenić jego zachowania. Może to obejmować zadawanie pytań lub prośby o wykonanie określonych czynności, które pozwalają na ocenę rozumienia, komunikowania się, reagowania adekwatnie na zmiany w otoczeniu oraz funkcjonowanie społeczne dziecka.
Obserwacja ma charakter ustrukturyzowany i przeprowadzona jest za pomocą narzędzia ADOS 2, będącego standardem w ocenie zaburzeń ze spektrum autyzmu u dzieci w wieku od 12 miesięcy życia (warunkiem jest, żeby dziecko chodziło).
Spotkanie trwa ok. 60 minut i wymaga od dziecka współpracy z diagnostami. Dziecko w trakcie wykonywania zadań może być również nagrywane, w celu późniejszej dokładnej analizy jego reakcji.
Następnie diagności analizują obserwacje i przygotowują opis funkcjonowania dziecka.
Opinia psychologiczna zawierająca opis i wyniki badania jest przesyłana do rodziców w terminie do 2 tygodni.
Kto przeprowadza badanie?
Badanie przy pomocy ADOS-2 przeprowadzane jest przez osobę posiadającą tytuł magistra psychologii.
Dodatkowym wymogiem jest posiadanie kwalifikacje w postaci specjalistycznego szkolenia ze stosowania narzędzia.
Ile trwa badanie?
Czas wykonania pełnego badania ADOS-2 wynosi około 40-60 minut. Wiek dziecka nie wpływa na długość badania, choć oczywiście przeprowadzane próby są zawsze dostosowane do etapu rozwoju językowego, społecznego oraz emocjonalnego dziecka, a także jego możliwości koncentracji.
Czy badanie maluchów trwa krócej?
W przypadku małych dzieci uwzględnia się ich poziom aktywności i konieczność częstego przemieszczania się po gabinecie, natomiast badanie starszych dzieci bazuje już w większym stopniu na rozmowie z diagnostą.
Kto jest obecny podczas badania?
W badaniu udział może brać jeden lub dwóch diagnostów. Jeden z nich wchodzi w interakcje z dzieckiem, drugi pełni wówczas rolę obserwatora. Badanie za wcześniejszą zgodą rodziców, może być nagrywane do celów diagnostycznych.
W badaniu najmłodszych dzieci uczestniczy również jeden rodzic/opiekun. Jeżeli nie ma on możliwości uczestnictwa w spotkaniu, dopuszcza się udział innej osoby. Należy jednak zwrócić uwagę aby była to osoba znana i bliska dziecku. Badanie nie może być traktowane jako miarodajne, jeżeli mimo zaleceń, nie zostało przeprowadzone z udziałem rodzica/opiekuna.
Ze względu na kryterium doboru prób badawczych (które opiera się m.in. o zdolności językowe dziecka) nie istnieje sztywna granica wieku, do którego rodzic powinien być obecny w gabinecie. Procedura jest indywidualnie modyfikowana przez diagnostę w zależności od potrzeb konkretnego dziecka, po odbyciu wstępnej konsultacji z rodzicami/opiekunami.
Jak rodzic powinien zachowywać się podczas badania?
Jeżeli rodzic bierze udział w badaniu, ważne jest, aby nie ingerował w zachowanie dziecka, w tym nie inicjował z nim kontaktu bez wyraźnej prośby ze strony diagnosty. Oczywiście, jeśli dziecko samo zainicjuje kontakt, rodzic może odpowiedzieć, starając się, aby komunikaty kierowane do dziecka przypominały te używane na co dzień i były jak najbardziej zbliżone do sytuacji naturalnej.
Podczas badania diagnosta czasem może zadawać pytania rodzicowi/ opiekunowi lub prosić go o zainicjowanie konkretnej aktywności z dzieckiem, np. podanie mu czegoś, zwrócenie się z konkretnym pytaniem.
Ta procedura nie ma na celu oceny rodzica ani jego kompetencji, nie należy martwić się również jeśli dziecko np. nie zareaguje czy też zachowa się w nieprzewidziany sposób – nie istnieje żadna “właściwa” czy “pożądana przez diagnostę” odpowiedź/zachowanie/emocja.
Dlaczego badanie jest nagrywane? Czy rodzic otrzymuje dostęp do nagrania?
Ze względu na potrzebę interpretacji wyników badania, sesja diagnostyczna może być nagrywana. Nagranie przebiegu badania służy wyłącznie do celów diagnostycznych. Dostęp do niego ma jedynie zespół specjalistów, po zakończonym procesie diagnozy nagranie zostaje usunięte.
Rodzic nie ma możliwości wglądu w nagrany materiał.
Co rodzic powinien zgłosić przed badaniem?
W badaniu może zostać wykorzystana drobna przekąska (ciasteczka/precelki/chrupki kukurydziane/krakersy). Jeżeli dziecko jest na diecie eliminacyjnej (np. bezglutenowej, bezmlecznej, bezcukrowej bądź wegańskiej), istnieje możliwość użycia w badaniu 2 różnych przekąsek przyniesionych przez rodzica, jednak powinien on poinformować o tym wcześniej i przed rozpoczęciem badania przekazać umówione przekąski diagnoście.
Jeżeli dziecko posiada problemy ze wzrokiem/słuchem, posiada ograniczone możliwości poruszania się, korzysta z narzędzi do komunikacji alternatywnej (np. tablet z odpowiednim oprogramowaniem do komunikacji) lub w posługuje się innym językiem niż polski, należy koniecznie poinformować o tym diagnostę podczas konsultacji.
Jak przygotować dziecko do badania?
Podczas umawiania terminu i godziny badania, rodzic powinien zwrócić uwagę, w jakich porach dziecko funkcjonuje najlepiej i zadbać, aby było w miarę możliwości wyspane i wypoczęte w dniu spotkania ze specjalistą. Jeżeli dziecko będzie np. zmęczone po całym dniu w przedszkolu, diagnosta będzie miał ograniczone możliwości zaobserwowania jego poziomu funkcjonowania i możliwości.
Przed spotkaniem z diagnostą należy również zadbać o potrzeby fizjologiczne dziecka – jedzenie, picie, toaletę, aby czuło się ono jak najbardziej komfortowo.
Wskazane jest przedstawienie dziecku celu wizyty w gabinecie w spokojny i zachęcający sposób. Rodzic powinien porozmawiać z dzieckiem, odpowiedzieć na jego pytania i zapewnić o swoim wsparciu w sytuacji, gdy wizyta budzi jakieś obawy.
Badanie zgodnie z procedurami ADOS-2 głównie opiera się o zabawę lub zadania wykonywane przy stoliku i w ten sposób można to dziecku opisać, zwracając uwagę, żeby nie przedstawiać badania jako formy egzaminu, sprawdzenia wiedzy dziecka oraz nie porównywać go z badaniem lekarskim, co może powodować niepotrzebny stres u dzieci o nieprzyjemnych doświadczeniach.
Wynik spotkania diagnostycznego może zostać zniekształcony przez złe samopoczucie dziecka wynikające z choroby, dlatego ważne jest zgłoszenie potrzeby zmiany terminu badania, jeżeli obserwuje się u dziecka gorączkę, wymioty, kaszel, katar lub inne objawy infekcji.
Należy zadbać o komfort dziecka poprzez dobór ubrania, w którym czuje się ono najbardziej swobodnie, bez przeszkadzających mu elementów (np. gryząca metka, ubranie krępujące ruchy).
Przedmioty w gabinecie
Dziecko nie powinno wnosić ze sobą do gabinetu żadnego prywatnego przedmiotu/zabawki.
Rodzic (jeżeli bierze udział w badaniu) może mieć przy sobie torbę/plecak/parasol, itp., jednak powinien on odłożyć je w miejscu wyznaczonym przez diagnostę tak, aby przedmiot nie zakłócił przebiegu badania.
Czym różni się badanie ADOS 2 od diagnozy spektrum autyzmu?
Badanie przy pomocy narzędzia psychologicznego ADOS 2 stanowi jeden z elementów całościowej diagnozy w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Oznacza to, że sam wynik badania nie określa, czy dziecko jest w spektrum czy nie, a opis wyników, który na podstawie badania diagnosta przedstawia rodzicowi, nie jest równoważny z dokumentem medycznym, potwierdzającym występowanie trudności rozwojowych u dziecka i nie może być podstawą do ubiegania się np.: o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dopiero po przejściu przez wszystkie etapy diagnozy (badanie ADOS 2, badanie inteligencji, konsultacja z psychologiem oraz konsultacja psychiatrą dziecięcym) zespół specjalistów ocenia, czy u dziecka występują cechy charakterystyczne spełniające kryteria diagnostyczne dla ASD.
Ile kosztuje diagnoza ADOS 2?
Pełny proces diagnozy (2 spotkania)
Ankieta wstępna rozwojowa
Wywiad z rodzicami
Procedura diagnostyczna
Ocena i interpretacja badania
Przekazanie wyników badania
980 PLN
Gdzie odbywa się diagnoza?
Spotkania i obserwacja dziecka odbywają się w Centrum Fiklon, na ulicy Wielickiej 20, Kraków.
Zespół diagnostyczny
Umów się na konsultację
Zadzwoń:
+48 502 201 208
8.00 – 20.00
(od poniedziałku do piątku)
Wielicka 20, Kraków