Diagnoza afazji dziecięcej
Brak mowy u dzieci może mieć wiele przyczyn. W przypadku, gdy powodem jest uszkodzenie lub zaburzony rozwój struktur mózgowych odpowiedzialnych za umiejętności językowe, diagnozowana jest afazja. Ponieważ jest to bardzo złożone zaburzenie, proces diagnozy afazji obejmuje kompleksową ocenę mowy i języka – rozumienie słów, formułowanie wypowiedzi oraz czytanie i pisanie. Przeprowadzają ją wspólnie neurolog dziecięcy, neurologopeda oraz psycholog. Celem diagnozy jest ustalenie stopnia zaburzenia oraz dobór odpowiedniej terapii afazji.
Wskazania do diagnozy afazji - kiedy ją wykonać?
Afazja może wynikać z wielu różnych przyczyn – urazów, których dziecko doświadczyło na różnych etapach rozwoju (także perinatalnym – okołoporodowym), chorób, lub uszkodzeń wybranych ośrodków mózgu odpowiedzialnych za umiejętności językowe.
Właściwa diagnoza jest wymagająca, bo afazja nie daje zawsze takiego samego obrazu klinicznego. Dlatego ważne jest, aby diagnoza została przeprowadzona w sposób umożliwiający wykluczenie innych zaburzeń oraz specyficzne określenie zakresu deficytów u konkretnego dziecka.
Wskazania do przeprowadzenia diagnozy afazji obejmują głównie sytuacje, w których doszło do uszkodzenia mózgu, szczególnie po udarze, urazie głowy czy guzach mózgu lub u dziecka pojawia się znaczne opóźnienie rozwoju mowy o nieznanej przyczynie.
Diagnostyka jest wskazana, gdy dziecko wykazuje trudności w komunikacji, takie jak:
- całkowity brak mowy w okresie rozwojowym, w którym mowa powinna się pojawić,
- mowa jest bardzo niewyraźna i niezrozumiała,
- dziecko ma problemy z formułowaniem zdań,
- długie poszukiwanie odpowiednich słów,
- pojawia się brak rozumienia mowy,
- występują zaburzenia w płynności mowy,
- rodzice obserwują niepokojące zmiany w sposobie komunikowania się.
Diagnoza afazji pozwala na określenie przyczyn zaburzenia, wykluczenie innych trudności neurorozwojowych i pozwala na podjęcie odpowiedniej terapii, dzięki czemu można podjąć terapię afazji i wysiłki w celu całkowitego lub częściowego przywrócenia mowy dziecka lub wprowadzenia komunikacji alternatywnej i wspomagającej (ACC), aby umożliwić dziecku realizację potrzeby komunikacji z otoczeniem.
Jak przebiega i ile trwa diagnoza afazji u dziecka
oraz inne informacje praktyczne
Diagnoza składa się co najmniej z 5 spotkań.
1.
Wywiad z rodzicami / opiekunami
Przed pierwszym spotkaniem prosimy o wypełnienie ankiety rozwojowej, zawierającej pytania o kluczowe aspekty rozwoju dziecka.
Pierwsze spotkanie to konsultacja przeprowadzana przez neurologopedę z rodzicami. W trakcie tej rozmowy zbierzemy informacje o mowie dziecka i przebiegu dotychczasowego rozwoju.
Uwaga – jeśli konsultacja z naszym neurologopedą, odbyła się już wcześniej, nie później niż przed trzema miesiącami, spotkanie wstępne i powtórny wywiad nie będą potrzebne, bo mamy już wszystkie potrzebne informacje i proces rozpoczyna się od spotkania 2.
2.
Obserwacja i badanie mowy dziecka
W trakcie tego spotkania neurologopeda będzie obserwować dziecko podczas naturalnej zabawy lub prostych zadań, aby ocenić naturalne zachowania komunikacyjne i społeczne. Może to obejmować zabawę kierowaną, zadawanie pytań lub prośby o wykonanie określonych czynności, które pozwalają na ocenę umiejętności mówienia i rozumienia.
W zależności od wieku i możliwości dziecka, logopeda może przeprowadzić testy oceniające zdolności językowe, fonetyczne i fonologiczne. Testy te pomagają zidentyfikować konkretne obszary, które mogą wymagać interwencji.
W szczególności, w trakcie sesji neurologopeda może przeprowadzić poniższe badania:
- Badanie słuchu fizjologicznego – ocena czułości słuchu za pomocą audiometrii tonalnej w celu wykluczenia niedosłuchu.
- Ocenę wyższych funkcji słuchowych – za pomocą baterii znormalizowanych testów badających m.in.:
- Rozumienie dłuższych poleceń i wypowiedzi, zwłaszcza w hałasie;
- Lokalizację źródła dźwięku;
- Różnicowanie podobnie brzmiących wyrazów;
- Koncentrację uwagi.
Po przeprowadzeniu testów, specjalista analizuje wyniki, aby określić, które aspekty przetwarzania słuchowego są nieprawidłowe. Może to obejmować problemy z integracją dwuuszną, dekodowaniem, tolerancją na hałas, itp.
3.
Badanie poziomu inteligencji
W trakcie tej sesji, psycholog-diagnosta wykonuje z dzieckiem test poziomu inteligencji za pomocą narzędzia dostosowanego do wieku i kompetencji dziecka (w Fiklonie stosujemy test Stanford Binet 5 lub Leiter 3 w przypadku dzieci, które w ogóle nie komunikują się językowo).
Badanie poziomu inteligencji jest kluczowe, bo diagnozę afazji mogą otrzymać tylko dzieci, które w badaniu tym osiągnęły wynik w zakresie normy dla ich wieku. Osiągnięcie wyniku wskazującego na niepełnosprawność intelektualną wyklucza diagnozę afazji.
4.
Obserwacja i badanie dziecka przez neurologa dziecięcego
W trakcie badania lekarskiego, neurolog dziecięcy uzupełnia wywiad zebrany przez innych specjalistów, zapoznaje się z wynikami przeprowadzonych badań diagnostycznych (np.: EEG) oraz przeprowadza badanie neurologiczne, aby określić dokładniej zakres zaburzenia i przyczynę deficytów mowy.
Wizyta lekarska jest wymagana w celu otrzymania diagnozy uprawniającej do starania się o orzeczenie o niepełnosprawności.
5.
Przedstawienie i omówienie diagnozy oraz rekomendacji
Po kilku dniach spotkamy się z opiekunami ponownie (już bez dziecka) i przedstawiamy wyniki diagnozy oraz nasze obserwacje dotyczące prawidłowości jego rozwoju w zakresie mowy, przetwarzania słuchowego oraz poziomu inteligencji.
Wyjaśnimy dlaczego i co może dziać się w obszarze rozwoju mowy i komunikowania się. Przedstawimy też nasze rekomendacje dotyczące kolejnych kroków oraz podjęcia – jeśli to będzie konieczne – terapii mowy.
Jak się przygotować i co zabrać?
Żeby diagnoza przebiegła sprawnie i była jak najbardziej rzetelna, warto przygotować do wizyty.
Bardzo pomocne w rozmowie będzie przyniesienie na rozmowę:
- krótkiego filmiku nagranego w trakcie zachowania, które niepokoi,
- nagranych próbek komunikacji dziecka,
- wyników badania słuchu,
- książeczki zdrowia i wyników na siatkach centylowych,
- wyników badań i diagnoz, jeśli były realizowane (np.: badanie EEG, badania krwi),
- opinii z placówki, do której chodzi dziecko,
- spisanych pytań i wątpliwości.
Jak przygotować dziecko?
Przygotowanie dziecka do diagnozy afazji wymaga od rodzica delikatnego podejścia - kontakt z obcą osobą dla dziecka, które doświadcza problemów z mówieniem, może być stresujący.
Warto przygotować dziecko na to, co może się wydarzyć podczas wizyty, w tym na rozmowy o języku i słuchu. Pomocne jest wyjaśnienie, że ta rozmowa ma pomóc dziecku lepiej się komunikować.
Dziecko przed wizytą powinno być wypoczęte, a jego potrzeby fizjologiczne zaspokojone.
Warto zabrać ulubioną zabawkę lub książkę, która pomoże dziecku zmniejszyć niepokój w trakcie oczekiwania na wizytę.
Dzięki takiemu podejściu, zmniejszy się towarzyszący sytuacji diagnozy stres, co ułatwi zaangażowanie się dziecka w proces wywiadu i obserwacji.
Udział i rola rodzica
Zaangażowanie rodziców w proces diagnostyczny jest kluczowe, ponieważ są głównymi obserwatorami codziennej komunikacji i artykulacji, dzięki czemu mają kluczowe informacje, które są niezbędne do postawienia trafnej diagnozy.
Bardzo docenimy zgłaszanie obserwacji i wątpliwości – rodzice mają świetną intuicję i przekazywanie zespołowi diagnostycznemu swoich obaw, może prowadzić do poznania lepiej kontekstu i sytuacji dziecka.
Współpraca z zespołem czyli aktywne uczestnictwo – najlepiej obojga opiekunów – w spotkaniach ze specjalistą, pomaga przygotować jak najbardziej rzetelną diagnozę.
Rozmawiając z naszymi specjalistami, warto zadawać dużo pytań i upewniać się, że wszystko, co mówi specjalista, jest zrozumiałe.
Co otrzymamy po zakończeniu diagnozy spektrum auzytmu?
Po przeprowadzonej diagnozie afazji specjalista przekazuje:
- podsumowanie wywiadu,
- wyniki badania neurologopedycznego,
- wyniki testu inteligencji,
- rekomendacje dotyczące dalszych kroków, zalecenia do konsultacji z innymi specjalistami oraz rekomendacje przeprowadzenia badań,
- rekomendacje do podjęcia terapii afazji i jej proponowany zakres,
- diagnozę lekarską (zaświadczenia), uprawniającą do starania się o orzeczenie o niepełnosprawności (w przypadku potwierdzenia diagnozy afazji).
Gdzie odbywa się diagnoza afazji?
Spotkania i obserwacja dziecka odbywają się w Centrum Fiklon, na ulicy Wielickiej 20, Kraków.
W przypadku braku możliwości spotkania osobistego, możliwe jest przeprowadzenie wywiadu wstępnego oraz podsumowania z omówieniem wyników w postaci rozmowy zdalnej.
Zespół diagnostyczny
Umów się na konsultację
