Diagnoza inteligencji dziecka

W celu określenia poziomu inteligencji dziecka stosuje się wystandaryzowane testy psychologiczne oceniające umiejętności poznawcze takie jak zdolność myślenia abstrakcyjnego, planowania, rozumowania przyczynowo-skutkowego czy pamięć robocza. Przeprowadza się je w celu zidentyfikowania mocnych stron oraz obszarów wymagających wsparcia. Badania te są szczególnie użyteczne w diagnozowaniu dzieci zdolnych oraz tych, które mogą wymagać dostosowania wymagań edukacyjnych. Pomagają też lepiej zrozumieć indywidualne potrzeby rozwojowe.

Wskazania do diagnozy inteligencji - kiedy ją wykonać?

Diagnoza poziomu inteligencji dziecka jest badaniem całkowicie dobrowolnym i nie jest wymagana w żadnym momencie edukacji. Jej przeprowadzenie może jednak być potrzebne w sytuacji, gdy dziecko zmaga się z trudnościami rozwojowymi, a w przypadku niektórych diagnoz czy procedur związanych z orzecznictwem, konieczne.

Diagnoza inteligencji dziecka jest zalecana w sytuacjach, które wymagają dokładnego zrozumienia profilu poznawczego dziecka.

Diagnoza inteligencji dziecka jest wskazana w poniższych sytuacjach:

Potrzeba indywidualizacji procesu edukacyjnego: kiedy dziecko wykazuje znaczne trudności w nauce lub nauczyciele i rodzice zauważają, że standardowe metody nauczania nie przynoszą oczekiwanych efektów, informacje uzyskane dzięki przeprowadzeniu testu inteligencji mogą pomóc dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb ucznia;
Podejrzenie wybitnych zdolności: testy inteligencji są często przeprowadzane, gdy przypuszcza się u dziecka wybitne zdolności intelektualne, aby móc odpowiednio wspierać jego rozwój i zapewnić dostęp do programów edukacyjnych dla dzieci zdolnych;
Diagnozowanie trudności w uczeniu się: diagnoza inteligencji jest również ważna, gdy istnieje podejrzenie specyficznych trudności w uczeniu się, takich jak dysleksja, dysgrafia, dysortografia czy dyskalkulia. Testy te mogą pomóc w określeniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych oraz w ustaleniu odpowiednich metod wsparcia;
Monitorowanie rozwoju poznawczego: w przypadkach, gdy dziecko przeszło urazy głowy, choroby neurologiczne lub inne medyczne wyzwania wpływające na funkcjonowanie mózgu, regularne testy inteligencji mogą monitorować wpływ tych czynników na rozwój poznawczy;
Ocena funkcjonowania dzieci z niepełnosprawnościami lub zaburzeniami, np. z autyzmem, ADHD czy niepełnosprawnością intelektualną, afazją. W tych przypadkach testy inteligencji muszą być dostosowane do możliwości psychofizycznych i werbalnych dziecka.

Testy inteligencji są narzędziem, które umożliwia zrozumienie indywidualnych zdolności poznawczych dziecka, co jest kluczowe dla zapewnienia mu odpowiedniego wsparcia w rozwoju i edukacji.

Diagnoza składa się z 3 spotkań

1. Wywiad z rodzicami / opiekunami

Pierwsze z nich to konsultacja przeprowadzana przez psychologa z rodzicami. W trakcie tej rozmowy zbierzemy informacje o przebiegu dotychczasowego rozwoju dziecka.

Porozmawiamy również na temat aktualnego funkcjonowania dziecka oraz przeanalizujemy posiadane dokumenty (opinie psychologiczne, szkolne, dokumentację medyczną).

Uwaga – jeśli konsultacja z naszym specjalistą, odbyła się już wcześniej, nie później niż przed trzema miesiącami, spotkanie wstępne i powtórny wywiad nie będą potrzebne, bo mamy już wszystkie kluczowe informacje.

2. Badanie inteligencji dziecka

W trakcie tego spotkania przeprowadzimy badanie jednym ze standardowych testów inteligencji, odpowiednim dla wieku i poziomu rozwoju dziecka:

Stanford Binet 5 – test oceniający inteligencję i zdolności poznawcze dla dzieci od 2 roku życia
Leiter-3 – niewerbalny test inteligencji dla dzieci od 3 roku życia
IDS, IDS-P – Skale Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci
DSR Plus – Dziecięca Skala Rozwojowa dla dzieci (od 2 miesiąca życia)

Badanie, w zależności od tempa pracy dziecka oraz jego aktualnej dyspozycji trwa około 60-90 minut.

W sytuacjach wyjątkowych istnieje możliwość przeprowadzenia badania poziomu inteligencji w ciągu dwóch spotkań.

3. Przedstawienie i omówienie diagnozy oraz rekomendacji

Po kilku dniach spotkamy się ponownie z rodzicami lub opiekunami dziecka w celu omówienia wyników diagnozy oraz naszych obserwacji dotyczących jego rozwoju intelektualnego.

Wyjaśnimy, jakie są mocne strony dziecka, a które obszary wymagają dodatkowej stymulacji.

Jak się przygotować i co zabrać?

Aby diagnoza inteligencji przebiegła sprawnie i była jak najbardziej rzetelna, warto się trochę przygotować.

Bardzo pomocne będzie przyniesienie na rozmowę:

opisu kontekstu i wskazania do diagnozy
wyników wcześniejszych badań i diagnoz, jeśli były realizowane,
opinii z placówki, do której uczęszcza dziecko,
spisanych pytań i wątpliwości.

Jak przygotować dziecko?

Diagnoza inteligencji nie wymaga specjalnego przygotowania, ale warto - jak w każdej innej sytuacji diagnostycznej - uprzedzić dziecko i wyjaśnić, co może się wydarzyć podczas wizyty.

Dziecko powinno wiedzieć jaki jest cel wizyty oraz co będzie w trakcie niej robiło (rozmawiało, rysowało, rozwiązywało różne ćwiczenia, zagadki). Warto zachęcać do wyrażania uczuć i odpowiadać dziecku cierpliwie na jego pytania.

Dziecko przed badaniem powinno być wypoczęte, w dobrym nastroju, a wszystkie jego potrzeby fizjologiczne powinny być zaspokojone (warto zadbać o to, żeby nie było głodne, spragnione a przed samym badaniem skorzystać z toalety, aby czuło się w pełni komfortowo).

Dzięki takiemu podejściu, zmniejszy się towarzyszący sytuacji diagnozy stres, co ułatwi zaangażowanie się dziecka w proces diagnozy i obserwacji.

Udział i rola rodzica

Zaangażowanie rodziców w proces diagnostyczny jest kluczowe, ponieważ to oni są głównymi obserwatorami codziennego funkcjonowania dziecka. Spędzają z dzieckiem najwięcej czasu, najlepiej je znają i rozumieją.

Traktujemy rodzica jako partnera, jako eksperta w dziedzinie własnego dziecka. Bardzo doceniamy zgłaszane obawy i wątpliwości – rodzice mają świetną intuicję i przekazywanie zespołowi diagnostycznemu swoich niepokojów, może prowadzić do jeszcze lepszego poznania kontekstu oraz sytuacji dziecka.

Na pierwszą konsultację zapraszamy zwykle obojga rodziców. Jeśli z różnych powodów nie jest to możliwa obecność mamy i taty, znajdziemy inne, optymalne rozwiązanie.

W trakcie samego badania, rodzic czeka poza gabinetem. W niektórych sytuacjach (nadmierny lęk dziecka, trudności adaptacyjne) badanie odbywa się w obecności rodzica.

Współpraca z zespołem czyli aktywne uczestnictwo – najlepiej obojga opiekunów – w spotkaniach ze specjalistą, pomaga przygotować jak najbardziej rzetelną diagnozę.

Rozmawiając z naszymi specjalistami, warto zadawać dużo pytań i upewniać się, że wszystko, co mówi specjalista, jest zrozumiałe.

Co otrzymamy po zakończeniu diagnozy poziomu IQ?

Po diagnozie specjalista przekazuje:

podsumowanie wyników (poradnia nie udostępnia rodzicom pełnego testu),
informacje o mocnych stronach dziecka i obszarach wymagających wsparcia,
wskazania dotyczące dalszych kroków, zalecenia do ewentualnych konsultacji z innymi specjalistami oraz rekomendacje do przeprowadzenia dalszych badań.

Dalsze kroki po diagnozie?

W zależności od wyników diagnozy, możemy zalecić podjęcie odpowiednich ćwiczeń lub różnego rodzaju zajęć stymulujących wybrane obszary.

W przypadku wyników znacznie obniżonych, przygotowujemy również opinię do wykorzystania w procesie starania się o kształcenie specjalne.

Gdzie odbywa się badanie inteligencji dziecka?

Spotkania i obserwacja dziecka odbywają się w Centrum Fiklon, na ulicy Wielickiej 20, Kraków.

Nie ma możliwości przeprowadzenia tej diagnozy zdalnie.

W przypadku braku możliwości spotkania osobistego, możliwe jest przeprowadzenie wywiadu wstępnego oraz podsumowania z omówieniem wyników w postaci rozmowy zdalnej.