Widget przeznaczony do wyświetlania podstawowych informacji o artykule. Aby edytować te informacje przejdź do podstawowej edycji.

Zespół Aspergera u dzieci

Pojęcie zespołu Aspergera (ZA) zna wielu rodziców - o zaburzeniu tym mówi się w społeczeństwie, tej definicji używa też wielu terapeutów starszej daty. Wielu osobom zespół Aspergera kojarzy się z odmianą autyzmu - od “klasycznego” autyzmu ZA odróżnia jednak to, że w jego przebiegu nie występują tak znaczne opóźnienie mowy i trudności poznawcze. Mimo wszystko obie te diagnozy mają ze sobą wiele wspólnego. Według najnowszych standardów diagnostycznych nie mówi się już o autyzmie dziecięcym ani zespole Aspergera, a łącznie o zaburzeniach ze spektrum autyzmu (ASD, ang. autism spectrum disorder). W niniejszym artykule postaramy się przedstawić, czym jest syndrom Aspergera, czy nadal jest diagnozowany i jak łączy się z innymi zaburzeniami rozwojowymi.

AKTUALIZACJA: 2 listopada, 2024
Zespół Aspergera u dzieci
Magda Zapolnik
WERYFIKACJA MERYTORYCZNA

Magda Zapolnik

Spis treści

Wszystkie elementy spisu treści zostaną pobrane i wyświetlone automatycznie na podstawie uzupełnionych danych w widgetach "Rozdział"

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zespół Aspergera - definicja i objawy

Wartość odnośnika: Zesp-Aspergera---definicja-i-objawy-

Zespół Aspergera - definicja i objawy

Zespół Aspergera to zaburzenie neurorozwojowe, które zostało opisane przez Hansa Aspergera i nazwane początkowo psychopatią autystyczną. Pojęcie syndromu Aspergera przyjęło się w latach 80 XX wieku (Tolak i Sybilski, 2007).

 

Według klasyfikacji ICD-10 za objawy wspólne dla zespołu Aspergera i autyzmu dziecięcego można uznać wszelkie przejawy nieprawidłowego funkcjonowania w obustronnych interakcjach społecznych i komunikacji, a także wykazywanie przez dziecko ograniczonych, stereotypowych, powtarzających się zachowań, zainteresowań i aktywności. 

 

W kryteriach diagnostycznych ICD-10 dla obu tych zaburzeń znajdziemy bowiem zapisy o występowaniu jakościowych nieprawidłowości w zakresie wzajemnych interakcji społecznych przejawiających się w co najmniej dwóch z następujących obszarów:

  • niedostateczne wykorzystywanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postawy ciała i gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych,
  • niedostateczny (adekwatnie do wieku umysłowego i pomimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych, obejmujących wzajemne współdzielenie zainteresowań, aktywności i emocji,
  • brak odwzajemniania społeczno-emocjonalnego, przejawiający się upośledzeniem lub odmiennością reagowania na emocje innych osób; lub brak modulowania zachowania odpowiednio do społecznego kontekstu; lub słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych,
  • brak spontanicznej potrzeby dzielenia z innymi osobami radości, zainteresowań lub osiągnięć.

Diagnozowany zarówno z ZA, jak i z “klasycznym” autyzmem musiał także spełnić jedno z poniższych kryteriów mówiących o niezwykle nasilonych, wyizolowanych zainteresowaniach albo ograniczonych, powtarzających się i stereotypowych wzorcach zachowania, zainteresowań i aktywności:

  • pochłonięcie jednym lub liczniejszymi stereotypowymi zainteresowaniami o nieprawidłowej treści i zogniskowaniu, lub jednym lub więcej zainteresowaniami nieprawidłowymi z powodu swej intensywności i ograniczenia, a nie z powodu treści i zogniskowania,
  • wyraziście kompulsywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych czynności rutynowych i zrytualizowanych,
  • stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe, obejmujące stukanie bądź kręcenie palcami; lub złożone ruchy całego ciała,
  • koncentracja na cząstkowych lub niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów służących do zabawy (jak np. ich zapach, odczuwanie powierzchni, powodowanego hałasu lub wibracji).

Jeśli chodzi o różnice w stosunku do “klasycznego” autyzmu, w przypadku syndromu Aspergera nie występuje zaburzenie rozwoju mowy i procesów poznawczych (przy podobnym jak w autyzmie zaburzeniu rozwoju społecznego i motorycznego).

 

W kryteriach diagnostycznych ZA widniał więc zapis:

 

“Brak istotnego klinicznie opóźnienia w zakresie języka mówionego i rozumienia języka lub rozwoju czynności poznawczych. Rozpoznanie wymaga stwierdzenia, że wypowiadanie pojedynczych słów było rozwinięte do drugiego roku życia lub wcześniej oraz, że komunikatywne wyrażenia były w użyciu do 3 roku życia lub wcześniej.

 

Umiejętność pomagania sobie, zachowania adaptacyjne i zaciekawienie środowiskiem w okresie pierwszych 3 lat życia było na poziomie odpowiadającym rozwojowi intelektualnemu, fazy rozwoju ruchowego mogą być nieco opóźnione i zwykle występuje ruchowa niezdarność (kryterium niewymagane do postawienia rozpoznania).

 

Pojedyncze szczególne umiejętności, często nie związane z nieprawidłowym koncentrowaniem się na nich, występują pospolicie, choć nie są wymagane do rozpoznania.”

 

W przypadku “klasycznego” autyzmu wymienione zostały natomiast takie kryteria, jak nieprawidłowy lub upośledzony rozwój wyraźnie widoczny przed 3 rokiem życia i jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się. Szczegółowe kryteria to nieprawidłowości w takich sferach, jak:

  • rozumienie i ekspresja językowa używane w społecznym porozumiewaniu się – opóźnienie lub całkowity brak rozwoju języka mówionego, które nie wiążą się z próbą kompensowania za pomocą gestów lub mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się; stereotypowe i powtarzające się, idiosynkratyczne wykorzystywanie słów i wyrażeń,
  • rozwój wybiórczego przywiązania społecznego lub wzajemnych interakcji społecznych – względny niedostatek inicjatyw i wytrwałości w podejmowaniu wymiany konwersacyjnej, 
  • zabawa funkcjonalna lub symboliczna – brak spontanicznej różnorodności zabawy w udawanie („na niby”) lub zabawy naśladującej role społeczne.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Objawy zespołu Aspergera u dzieci - jakie są i kiedy mogą się pojawić?

Wartość odnośnika: Objawy-zespo-u-Aspergera-u-dzieci---jakie-s-i-kiedy-mog-si-pojawi--1

Zespół Aspergera w krajach rozwiniętych jest rozpoznawany często między 4 a 6 rokiem życia dziecka, jednak korzystne jest nawet wcześniejsze wykrycie nieprawidłowości (Tolak i Sybilski, 2007). W Polsce dzieci z “klasycznym” autyzmem diagnozowane są dosyć wcześnie, bo ok. 2-3 roku życia. Zespół Aspergera natomiast diagnozuje się w Polsce dopiero około 8 roku życia, pomimo występowania objawów już od około 3 roku życia dziecka (JiM, 2016).

 

Objawy zespołu Aspergera, jakie wymieniane są w ICD-10 (WHO, 1993), w W DSM-V (APA, 2013) oraz proponowane przez Gillberg i Gillberg (Gillberg i Gillberg, 1989) są podobne. Wśród tych kryteriów wymienić można kilka grup.

 

Największą grupą objawów są deficyty społeczno-komunikacyjne. Mogą się one objawiać poprzez:

  • jakościowe nieprawidłowości w zakresie wzajemnych interakcji społecznych, podobnie jak w przypadku autyzmu (zaburzenia w komunikacji werbalnej i niewerbalnej, skrajny egocentryzm, brak rozumienia sygnałów społecznych, niewłaściwe zachowania społeczne i emocjonalne, niepowodzenia w interakcjach społecznych, szczególnie w inicjowaniu, podtrzymywaniu i kontynuowaniu naprzemiennego kontaktu werbalnego),
  • deficyty dotyczące rozumienia i utrzymywania relacji odpowiednio do wieku rozwojowego (nie wliczamy tu relacji z opiekunami; może to być brak zainteresowania ludźmi lub trudności w zastosowaniu odpowiednich zachowań lub dzieleniu zabawy czy zainteresowań z innymi),
  • narzucanie codziennych zajęć i zainteresowań innym oraz sobie, w różnych aspektach życia (np. mówienie tylko na jeden temat);
  • zaburzenia komunikacji niewerbalnej (ograniczona gestykulacja, niezdarna lub niezręczna mowa, ograniczona mimika twarzy, nieadekwatna ekspresja, brak kontaktu wzrokowego, chłodne spojrzenie);
  • osobliwości mowy i języka (dziecko może używać formalnego i pedantycznego lub nazbyt ekspresyjnego języka i neologizmów, może mieć osobliwe cechy głosu i manierę wymowy).

Inne objawy ZA obejmują:

  • powtarzalne zachowania – stereotypowa lub powtarzalna mowa (np. echolalie – powtarzanie słów), stereotypie ruchowe (rytmiczne ruchy mimowolne), powtarzalne posługiwanie się przedmiotami,
  • niezwykle nasilone, wyizolowane, mocno ograniczone i zawężone zainteresowania, często o nieadekwatnej intensywności lub przedmiocie uwagi (często całkowite pochłonięcie przez konkretne zainteresowanie przy wykluczeniu innych działań),
  • nadmierne wykorzystanie rutyny, nadmierny opór wobec zmian oraz ograniczone, powtarzalne, stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności (np. powtarzające się codzienne zajęcia),
  • zaburzenia koordynacji ruchowej (niezdarność fizyczna, sztywny chód, zaburzenia równowagi, zaburzenia zdolności pisania i rysowania, czasami wiotkość stawów),
  • hiper- lub hipo-reaktywność na bodźce sensoryczne (nadwrażliwość lub zmniejszone odczuwanie bodźców słuchowych, wzrokowych, smakowych, zapachowych oraz odczuwania bólu i temperatury) lub niezwykłe zainteresowanie bodźcami dochodzącymi z otoczenia (np. nadmierne wąchanie lub dotykanie przedmiotów) (Tolak i Sybilski, 2007).

 

Symptomy te muszą być obecne we wczesnym dzieciństwie (ale mogą się nie manifestować przed czasem, w którym społeczne wymagania ujawnią ograniczone możliwości), a także ograniczają i upośledzają codzienne funkcjonowanie dziecka. Nie stwierdza się istotnego klinicznie opóźnienia w zakresie mowy, rozumienia języka i rozwoju czynności poznawczych, może wystąpić natomiast lekkie opóźnienie w zakresie rozwoju motoryki.

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Dlaczego już nie diagnozuje się oficjalnie zespołu Aspergera?

Wartość odnośnika: Dlaczego-ju-nie-diagnozuje-si-oficjalnie-zespo-u-Aspergera--2

Dlaczego już nie diagnozuje się oficjalnie zespołu Aspergera?

Syndrom Aspergera do czasu wprowadzenia klasyfikacji DSM-V i ICD-11 funkcjonował jako osobna jednostka diagnostyczna. Zaburzenie należało do grupy “całościowych zaburzeń rozwoju” (PDD, ang. pervasive developmental disorder). Do tej grupy należał również autyzm dziecięcy i autyzm atypowy.

 

Mimo, że w diagnostyce stosuje się jeszcze klasyfikację ICD-10, nowszą i powoli wprowadzaną w Polsce klasyfikacją jest ICD-11. Zarówno ICD-11, jak i DSM-V nie wyróżniają zespołu Aspergera jako osobnej jednostki diagnostycznej. Dawniej diagnozowany zespół Aspergera i autyzm dziecięcy zostały teraz ujęte wspólnie w ramach zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). W tej kategorii wyróżniamy jednostki z rozróżnieniem na istniejące lub nie zaburzenie rozwoju intelektualnego oraz upośledzenie języka funkcjonalnego. Wyróżnia się także trójstopniową klasyfikację ASD (od L1 do L3) mówiącą o stopniu ciężkości zaburzenia – nasilenia objawów i ich wpływu na codziennie funkcjonowanie.

 

Taki podział wydaje się bardziej precyzyjny i skoncentrowany na objawach, jakie przejawia dziecko. Podział na zespół Aspergera, autyzm i inne zaburzenia był nieostry, a jego granice były rozmyte.

 

Często zespół Aspergera nazywano autyzmem wysokofunkcjonującym lub traktowano jako łagodniejszą odmianę autyzmu. Obecny podział zwraca uwagę na to, że zaburzenia neurorozwojowe występują jako spektrum, a nie konkretne jednostki. Pomaga to w równym traktowaniu dzieci ze zdiagnozowanymi zaburzeniami ze spektrum autyzmu, bez podziału na “lepsze” czy “gorsze”.

 

W ramach spektrum wyróżniamy zarówno ciężkie defekty w funkcjonowaniu społecznym z ciężką niepełnosprawnością intelektualną, jak i łagodne zaburzenia interakcji społecznych jak w dawnym zespole Aspergera (Tolak i Sybilski, 2007).

 

Konsultacja psychologiczna

Porozmawiaj z psychologiem dziecięcym, jeśli niepokoi Cię zachowanie Twojego dziecka. 

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Charakterystyka syndromu Aspergera u dzieci

Wartość odnośnika: Charakterystyka-syndromu-Aspergera-u-dzieci-3

Charakterystyka syndromu Aspergera u dzieci

Symptomy zaburzeń ze spektrum autyzmu pojawiają się we wczesnym dzieciństwie, czasami już w niemowlęctwie, jednak zazwyczaj obserwowane są po raz pierwszy między 1 a 3 rokiem życia. W przypadku “klasycznego” autyzmu niepokój mogą budzić znaczne opóźnienia rozwoju mowy, rozwoju motorycznego i poznawczego. Jeśli chodzi o zespół Aspergera, objawy najczęściej są łagodne i trudne do wykrycia z racji tego, iż nie manfestują się w pełni aż do momentu, kiedy wymagania nakładane na dziecko nie przekroczą jego poziomu umiejętności społecznych. 

 

Uwagę rodziców mogą zwrócić takie zachowania, jak stereotypowe czynności, czyli np. uporczywe porządkowanie i układanie według jakiegoś kryterium przedmiotów czy zabawek, rytmiczne stukanie lub kołysanie się. Dzieci z zespołem Aspergera często wydają się nieobecne, pochłonięte własnym światem, patrzą w przestrzeń, nie nawiązują wyraźnego kontaktu wzrokowego lub nieprzerwanie wpatrują się w twarz rozmówcy. 

 

Mimo prawidłowej mowy, dzieci te zdają się nie dostrzegać tego, co w rozmowie ukrywa się pod wypowiadanymi słowami. Komunikaty interpretują więc dosłownie, nie rozumiejąc podtekstów, a także mają problem z komunikacją niewerbalną – ich użycie ekspresji, gestów czy mimiki jest znikome, nie potrafią też właściwie interpretować niewerbalnych sygnałów u rozmówcy, np. nie łączą kręcenia głową z niezadowoleniem.

 

Dzieci z zespołem Aspergera mają też trudności ze zrozumieniem emocji i odczuć innych. Nie są nimi zainteresowane, mają ograniczone umiejętności wnioskowania o cudzych stanach umysłowych oraz przyjmowania perspektywy drugiej osoby.

 

Z tego względu dzieci te często ranią innych swoimi słowami, nie zdając sobie sprawy z ładunku emocjonalnego stojącego za ich wypowiedzią. Wykazują niechęć do przytulania i dotykania oraz reagują na różne sytuacje w nieodpowiedni sposób (np. śmiechem, złością bez powodu).

 

Dzieci z ZA mają często bardzo sprecyzowane, wąskie zainteresowania, mogące przybierać nawet formę obsesji. Mogą wiązać się one z umiejętnością zapamiętywania dużej ilości informacji, wyjątkowymi zdolnościami matematycznymi czy informatycznymi. Umiejętności te przejawiają się w ściśle określonej dziedzinie, która wyjątkowo interesuje dziecko. Przykładem może być np. zapamiętywanie wszystkich wyników meczów w historii danego klubu piłkarskiego.

 

Istotne jest to, że typowe zaburzenia ze spektrum autyzmu wykrywa się głównie u chłopców (cztery razy częściej, niż u dziewczynek). Należy tu podkreślić, że nie musi to oznaczać, że u dziewczynek zaburzenie występuje rzadziej, symptomy u nich mogą być jednak mniej widoczne i mniej nasilone, bardziej zinternalizowane, przejawiające się poprzez lęk, wycofanie społeczne czy depresję.

 

Mniej oczywiste objawy mogą powodować trudności diagnostyczne, jednak w badaniach nad różnicami płciowymi w diagnostyce ASD stwierdzono, że dziewczynki odczuwały te same trudności w interakcjach społecznych, jednak w odróżnieniu od chłopców starały się je maskować (Tillman i in., 2018; Maenner i in., 2023).

 

Istnieje silna tendencja do utrzymywania się nieprawidłowości w okresie dojrzewania i w życiu dorosłym. Osoby zaburzone często izolują się społecznie, przejawiając przy tym nietypowe zachowania. Z tego właśnie powodu ważne jest, by syndrom Aspergera został zdiagnozowany jak najszybciej, by móc wspomagać dziecko już od samego początku jego życia społecznego, łagodzić skutki zachowań antyspołecznych i wyposażać je w bardziej przystosowawcze zachowania. 

 

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Diagnoza zespołu Aspergera - jak przebiega i kto ją prowadzi?

Wartość odnośnika: Diagnoza-zespo-u-Aspergera---jak-przebiega-i-kto-j-prowadzi--4

Diagnoza zespołu Aspergera - jak przebiega i kto ją prowadzi?

Zaburzenia ze spektrum autyzmu to zaburzenie neurorozwojowe, które istnieje od niemowlęctwa lub wczesnego dzieciństwa. Z racji na minimalne wymagania społeczne oraz silne wsparcie opiekunów, diagnoza w tym okresie jest jednak utrudniona. Przed dziećmi nie stawia się bowiem wysokich wymagań społecznych. Często jedynymi ludźmi, z którymi dziecko ma kontakt, są jego rodzice. Dopiero później, w wieku przedszkolnym, od dziecka wymagany jest coraz wyższy poziom samodzielności, kontaktów rówieśniczych, funkcjonowania w grupie i w środowisku społecznym, jakim jest przedszkole. To właśnie w tym okresie mogą się przejawiać objawy ZA.

 

Niektóre cechy typowe dla zespołu Aspergera mogą pojawiać się już w niemowlęctwie. Jest to na przykład: 

  • asymetria ułożenia ciała i ruchów, 
  • brak pewnych odruchów czy zachowań właściwych dla wieku dziecka (np. brak reakcji na imię, wskazywania palcem, naśladowania, opóźnienie siadania), 
  • brak gaworzenia i uśmiechu na widok rodzica, ignorowanie ludzi,
  • preferowanie samotności, płacz i niechęć w chwilach karmienia, noszenia na rękach, wspólnej zabawy,
  • brak kontaktu wzrokowego,
  • charakterystyczny wygląd ust (płaska warga dolna i warga górna w kształcie odwróconego “V”, tzn. usta Moebiusa).

Niektórzy specjaliści stosują tzw. test przechylania, by określić ryzyko opóźnionego rozwoju motorycznego czy wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu. Test przeprowadzany jest u 6-8 miesięcznych dzieci i polega na uniesieniu dziecka i jego przechyleniu o 45 stopni w każdą ze stron. Dziecko powinno utrzymać głowę w linii pionowej, natomiast zauważono, że dzieci narażone na ASD przesuwają głowę do linii ciała (Teitelbaum i in., 2004).

 

Jak przebiega diagnoza zespołu Aspergera i ASD? Najczęściej niepokojące objawy rodzice w pierwszej kolejności konsultują z lekarzem pierwszego kontaktu. Czasami lekarz pediatra zauważa nieprawidłowości w trakcie rutynowego badania lub też opiekunowie w przedszkolu czy żłobku zwracają uwagę rodzicom na zachowania, które mogą być niepokojące. To te osoby zwykle zauważają powtarzalność zabaw dziecka, brak rozumienia symboliki w zabawie i zamiany ról oraz nieprawidłowości w kontaktach społecznych.

 

Czasami dziecko w towarzystwie rówieśników może reagować agresywnie i/lub izolować się, preferując samotną zabawę, szczególnie wtedy, jeśli nie osiągnie pozycji lidera w określaniu zabaw i ich tematu. Często łatwo też zauważyć sposoby, w jaki dziecko próbuje “manipulować” opiekunami, by podporządkować ich sobie i wymusić taką rutynę, temat zabawy i aktywność, w jakich czują się bezpieczne (Skawina, 2016).

 

W przypadku podejrzenia nieprawidłowości rozwojowych rodzice zostają skierowani na konsultację psychologiczną. Psycholog dziecięcy przeprowadza z rodzicami dokładny wywiad sięgający nawet okresu wczesnodziecięcego i ciąży matki. Pyta również o zauważane obecnie problemy i niepokojące zachowania.

 

Następnie specjalista bada dziecko poprzez obserwację i przeprowadzane testy. Jest to np. pomiar inteligencji i ocena profilu zdolności poznawczych oraz rozwoju językowego, często używane są także testy w kierunku ASD, takie jak ADI-R, SACS-R czy ADOS-2 czy skale dotyczące dojrzałości społecznej. 

 

Diagnoza stawiana jest przez lekarza psychiatre na podstawie wyników tych badań, opinii psychologicznej i własnego wywiadu oraz badania, w tym stwierdzenia prezentowanego przez pacjentów specyficznego wzorca zachowań, który porównywany jest z obowiązującymi kryteriami (DSM, ICD).

 

Ważne jest tu pojęcie diagnozy funkcjonalnej, czyli diagnozy opierającej się nie tylko na określonych kryteriach, ale głównie na określeniu sposobów i poziomu funkcjonowania dziecka w różnych obszarach rozwojowych. Takie podejście ma na celu jak najlepsze określenie interwencji, które mogą wspomóc dziecko w dalszym rozwoju, jednocześnie minimalizując ryzyko nieprawidłowej diagnozy lub zlekceważenia objawów dziecka (Skawina, 2016).

 

Czasami wykonuje się takie badania, jak EEG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, które pozwalają na wykluczenie lub potwierdzenie występowania czy współwystępowania neurologicznych stanów organicznych, jak np. padaczka. W przypadku ZA stwierdza się niekiedy zmiany w mózgu, jednak nie są to zmiany specyficzne (Brasic, 2006).

 

Nie można przecenić znaczenia wczesnej diagnozy ASD u dzieci. Małe dzieci charakteryzuje niezwykła neuroplastyczność mózgu, co pozwala na wprowadzenie trwałych zmian w zachowaniu dziecka poprzez odpowiednio dobrane interwencje terapeutyczne.

 

Pozwala to na znaczną poprawę rozwoju i funkcjonowania dziecka. Najlepiej, by ASD zostało zdiagnozowane i poddane terapii już przed 3 rokiem życia dziecka (Jagielska, 2010).

 

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Zespół Aspergera a inne zaburzenia rozwoju

Wartość odnośnika: Zesp-Aspergera-a-inne-zaburzenia-rozwoju-5

Zespół Aspergera a inne zaburzenia rozwoju

Jak już wspomniano, syndrom Aspergera wraz z autyzmem uznawane były za zaburzenia należące do grupy całościowych zaburzeń rozwoju. Mowa tu o zaburzeniach neurorozwojowych, czyli takich, na których wpływ mają czynniki wrodzone. Jakie są różnice pomiędzy zespołem Aspergera a autyzmem i innymi zaburzeniami rozwojowymi, takimi jak ADHD?

 

Różnice między zespołem Aspergera a „klasycznym” autyzmem 

 

W diagnozie zespołu Aspergera i autyzmu dziecięcego stosowało się podobne kryteria – różnice obejmowały jedynie nasilenie objawów. Długo uważano, że zespół Aspergera jest łagodniejszą postacią autyzmu, w której zauważyć można problemy w kontaktach społecznych, jednak przy prawidłowej inteligencji i rozwoju mowy. Obecnie jednak oba te zaburzenia – ZA i “klasyczny” autyzm – połączono w jedną jednostkę diagnostyczną , jaką są zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD). Obejmują one stany, w których występuje zarówno prawidłowy rozwój mowy i zdolności poznawczych, jak i mocno zaburzony rozwój w którymś z tych obszarów, lub w obu z nich. Wspólnym mianownikiem jest natomiast zaburzone funkcjonowanie społeczne.

 

W opinii większości środowiska naukowego zespół Aspergera od autyzmu odróżnia wysokie funkcjonowanie dziecka, co wiąże się z jego przeciętną, wysoką lub zmienną inteligencją, a także brak trudności z rozwojem mowy. Zdarza się jednak, że dziecko cechuje mutyzm wybiórczy lub wręcz przeciwnie – mówi za dużo, lecz nie jest to dialog naprzemienny, a raczej ciągłe powracanie do ulubionego tematu czy zadawanie pytań bez oczekiwania na odpowiedź. Używa osobliwego języka, często występuje także echolalia, czyli powtarzanie usłyszanych słów, zdań czy pytań. Czasami dziecko ma problemy z budowaniem złożonych, poprawnych gramatycznie wypowiedzi. Biorąc pod uwagę powyższe, w ZA ciężko mówić o prawidłowym rozwoju mowy (Skawina, 2016; Tolak i Sybilski, 2007). 

 

Podobieństwa i różnice między zespołem Aspergera a ADHD

 

Zarówno zespół Aspergera, jak i ADHD to zaburzenia neurorozwojowe znacznie wpływające na codzienne funkcjonowanie dziecka. Nawet połowa osób zdiagnozowanych z ASD może przejawiać również objawy ADHD, gdyż zaburzenia te często ze sobą współistnieją. W wielu przypadkach ciężko jest jednoznacznie je rozdzielić.

 

Podobieństwa mogą obejmować:

  • zmniejszenie pojemności pamięci roboczej,
  • problemy z kontrolą impulsów, podejmowaniem decyzji czy umiejętnościami organizacyjnymi,
  • trudności z utrzymaniem uwagi i koncentracją.

Jeśli chodzi natomiast o różnice, to można wyróżnić następujące:

  • osoby z ADHD częściej mają problemy ze skupieniem się na jednym zadaniu, osoby z ASD – z nadmierną koncentracją,
  • osoby z ADHD często mówią szybko i chaotycznie, natomiast osoby z ASD mogą mieć problemy z werbalnym wyrażaniem swoich emocji i myśli,
  • osoby z ADHD mają tendencję do szerokich zainteresowań, które często zmieniają, natomiast osoby ASD mają sztywne, wąskie zainteresowania,
  • osoby z ADHD ciągle poszukują zmian, osoby z ASD – nie lubią ich,
  • zaburzenia motoryczne w ASD obejmują stereotypowe ruchy, natomiast w ADHD ruchy nie są powtarzalne, nie występują także problemy z koordynacją ruchową (Dickerson Mayes i in., 2012).

Zaburzenia współistniejące z zespołem Aspergera

 

U dzieci z syndromem Aspergera często stwierdza się zaburzenia współistniejące. Najczęściej są to również zaburzenia neurorozwojowe czy metaboliczne. Mogą to być takie stany, jak:

  • padaczka,
  • aminoacyduria (obecność aminokwasów w moczu),
  • zespół Tourette’a, 
  • zaburzenia lękowe,
  • depresja (często mająca ciężki przebieg),
  • mania,
  • schizofrenia (występuje czterokrotnie częściej u osób z ZA w porównaniu z populacją ogólną),
  • ADHD,
  • zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (o mniejszym nasileniu i innych objawach niż u osób bez ZA – dominują tu nie natrętne myśli i przymus liczenia lub sprawdzania, a kompulsje gromadzenia, dotykania, stukania czy samookaleczania),
  • zaburzenia rozpoznawania twarzy,
  • nieprawidłowości czucia,
  • zaburzenia snu (często występuje bezsenność),
  • zaburzenia odżywiania (specyficzne upodobania kulinarne, odmawianie jedzenia lub pewnego rodzaju pokarmów, obsesyjne przekładanie fragmentów posiłku lub wpatrywanie się w niego, przejadanie się),
  • problemy gastryczne i jelitowe,
  • możliwa jest także korelacja występowania zespołu Aspergera z zespołem łamliwego chromosomu X (Tolak i Sybilski, 2007).

Diagnoza dawniej zespołu Aspergera, a obecnie ASD, może być dla rodziców trudnym emocjonalnie procesem. Warto pomyśleć jednak, że celem diagnozy jest zidentyfikowanie słabych stron dziecka opisywanych przez kryteria diagnostyczne oraz jego mocnych stron w rozwoju w określonych obszarach.

 

Dzięki temu możliwe jest indywidualne dopasowanie działań terapeutycznych tak, by móc wspomagać dziecko w codziennym funkcjonowaniu i zniwelować skutki ZA w przyszłości. Przy odpowiednio wczesnej diagnozie i rozpoczętej wcześnie terapii istnieje szansa, że osoba z ZA zostanie wysoko funkcjonującym dorosłym. 

Ta sekcja widoczna jest tylko podczas edycji!

Bibliografia - Zespół Aspergera

Wartość odnośnika: Bibliografia---Zesp-Aspergera-6

Bibliografia - materiały na temat Zespołu Aspergera u dzieci: 

  1. American Psychiatric Association, 2013: “Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.)”
  2. Brasic J.R., 2006: “Pervasive Developmental Disorder: Asperger syndrome”
  3. Gillberg C., Gillberg I.C., 1989: “Asperger syndrome – some epidemiological considerations: A research note”. J. Child Psychol.,30:631-638
  4. Jagielska G., 2010: “Dziecko z autyzmem i Zespołem Aspergera w szkole i przedszkolu. Informacje dla pedagogów i opiekunów”. Ośrodek Rozwoju i Edukacji, Warszawa
  5. Maenner M.J., Warren Z., Williams A.R. i in., 2023: “Prevalence and Characteristics of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years – Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2020”. MMWR Surveill Summ, 72(SS-2):1-14
  6. Dickerson Mayes S., Calhoun S.L., Mayes R.D., Molitoris S., 2012: “Autism and ADHD: Overlapping and discriminating symptoms”. Research in Autism Spectrum Disorders, 6(1):277-285
  7. Raport JiM, 2016: “Dziecko z autyzmem. Dostęp do diagnozy, terapii i edukacji w Polsce”
  8. Skawina B., 2016: “Autyzm i zespół Aspergera. Objawy, przyczyny, diagnoza i współczesne metody terapeutyczne”. Nová sociálna edukácia človeka V:234-245
  9. Teitelbaum O., Benton T., Shah P.K., Prince A., Kelly J.L., Teitelbaum P., 2004: “Eshkol-Wachman movement notation in diagnosis: The early detection of Asperger’s syndrome”. Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 101:11909-11914
  10. Tolak K., Sybilski A.J., 2007: “Zespół Aspergera – autyzm łagodny czy odrębna jednostka chorobowa?” Pediatria Polska, 82(3):233-238
  11. World Health Organization (WHO), 1993: “The ICD-10 classification of mental and behavioral disorders”

Umów się na konsultację

kontakt@fiklon.pl

 

Odpowiadamy szybko

 

 

Zadzwoń:

 

+48 502 201 208

 

8.00 – 20.00

 

(od poniedziałku do piątku)

 

Wielicka 20, Kraków

 

 

chłopiec wyciagający dłoń